Iedere vrouw zou zelf moeten kiezen of en wanneer ze zwanger wil worden. Prof. dr. Susana Chuva de Sousa Lopes hoopt daarom in de nabije toekomst bevruchtbare eicellen te kunnen kweken voor vrouwen die nu geen kinderen kunnen krijgen. Per 1 november 2019 is ze benoemd tot Leidse hoogleraar ontwikkelingsbiologie, in het bijzonder menselijke ontwikkeling. Dit meldt het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC).
Chuva de Sousa Lopes werkt in het LUMC op de afdeling Anatomie en Embryologie. Hier doet ze onderzoek naar de ontwikkeling en werking van geslachtscellen. De benoeming tot hoogleraar is een droom die uitkomt voor de van origine Portugese. “Ik ben een wetenschapper in hart en nieren. Sinds ik ben geboren, is dit wat ik wil zijn”, vertelt ze enthousiast.
Eierstokweefsel invriezen
In 2017 kreeg Chuva de Sousa Lopes een prestigieuze beurs van 2 miljoen euro. Met dit geld onderzoekt ze de mogelijkheid om een mini-eierstok te kweken voor vrouwen die onvruchtbaar zijn geworden door chemotherapie bij een behandeling tegen kanker. “Voor zij aan de behandeling beginnen, kunnen vrouwen eierstokweefstel laten invriezen. Als zij weer beter zijn en kinderen willen, kan het weefsel worden teruggeplaatst.” Het terugplaatsen van het eierstokweefsel staat helaas niet garant voor zwangerschap. Daarnaast bestaat het risico dat er na genezing kankercellen terug worden geplaatst in het lichaam.
Kweken van bevruchtbare cellen
Chuva de Sousa Lopes ziet daarom meer in het kweken van bevruchtbare eicellen uit eierstokweefsel. Om dit te realiseren doet ze momenteel onderzoek naar het proces van gametenvorming. Dit proces hoopt ze in de nabije toekomst na te kunnen bootsen in het laboratorium. “Als dit lukt hoeven vrouwen niet afhankelijk te zijn van hun eigen eierstokken, leeftijd of andere redenen waardoor vrouwen moeilijk zwanger kunnen worden. Het zal de manier waarop we ons voortplanten rigoureus kunnen veranderen.”
Eicellen van mannen en spermacellen van vrouwen
De nieuwe hoogleraar is ook geïnteresseerd in het veranderen van de sekse van cellen. In 2019 ontving ze een Vici-beurs van 1,5 miljoen euro om te onderzoeken of dit mogelijk is. “ We weten nog niet of het mogelijk is om van mannelijke stamcellen bevruchtbare eicellen te maken, of van vrouwelijke stamcellen gezonde spermacellen”, legt Chuva de Sousa Lopes uit. “Als we deze kennis in kaart hebben gebracht en begrijpen, is het in de toekomst voor stellen van hetzelfde geslacht misschien wel mogelijk om genetisch eigen kinderen te krijgen.”
Door: Nationale Zorggids
