Hyperemesis gravidarum: wat is het, hoe lang duurt het en wat kun je ertegen doen?

Vrouwen met hyperemesis gravidarum hebben last van overmatige misselijkheid en braken tijdens de zwangerschap. Dit is niet te verwarren met ochtendmisselijkheid, waar veel zwangere vrouwen gedurende de dag last van kunnen hebben. Maar wat is hyperemesis gravidarum dan wel? Wat kun je tegen deze vorm van zwangerschapsbraken doen en hoe lang duurt het voordat het weggaat? 

Hyperemesis gravidarum (HG) is een Latijnse term, waarbij ‘hyper’ staat voor ‘boven normaal’, ‘emesis’ misselijkheid en braken betekent en ‘gravidarum’ voor zwangerschap staat. Na 16 weken zwangerschap spreekt men alleen nog van zwangerschapsbraken. In Nederland hebben jaarlijks meer dan 130.000 vrouwen last van zwangerschapsmisselijkheid, waarvan de helft in ernstige vorm. Ongeveer 2 tot 3,6 procent van deze vrouwen heeft hyperemesis gravidarum.

Symptomen hyperemesis gravidarum

Zwangere vrouwen met HG kunnen erdoor in het ziekenhuis belanden, meestal vanwege uitdrogingsverschijnselen of ondervoeding. Dit gebeurt bij ongeveer 1 op de 100 tot 150 vrouwen. Ook verliezen ze gewicht, zijn ze extreem vermoeid en ervaren ze grote belemmeringen in het dagelijks leven. Uiteindelijk kunnen vrouwen met HG afwijkingen krijgen in hun bloed en urine. 

Ziekenhuisopname bij veel overgeven tijdens zwangerschap

Word je opgenomen in het ziekenhuis vanwege zwangerschapsbraken, dan verblijf je er – afhankelijk van het ziekenhuis –  één dag of enkele dagen. Tijdens het ziekenhuisverblijf moet uit onderzoek blijken welke zouten en vitamines er nodig zijn en wordt een echo gemaakt. Een behandeling kan bestaan uit een infuus met vocht, zouten en/of vitamines, medicijnen zoals meclozine/pyridoxine (combinatie van een medicijn tegen wagenziekte en een vitamine), metoclopramid, een proefbehandeling met een maagzuurremmer of een medicijn tegen verstopping.

In sommige gevallen werken de standaardbehandelingen niet en dan kan er uitgeweken worden naar chloorpromazine (een zetpil), mirtazapine (medicijn tegen depressie dat voor meer eetlust zorgt), ondansetron (tegen de misselijkheid), corticosteroïden of sondevoeding.

Ondansetron bij HG

Ondansetron is eigenlijk een middel om braken en misselijkheid tijdens chemotherapie te voorkomen. Het zorgt ervoor dat de prikkeling van het braakcentrum in de hersenen wordt geremd. Bij HG schrijven artsen dit middel alleen voor als de gangbare behandelingen onvoldoende werken. De voorkeur gaat uit naar gebruik in het tweede en derde trimester, omdat gebruik in het eerste trimester een klein verhoogd risico geeft op een gespleten gehemelte (schisis) en VSD (een hartafwijking).

Is veel braken gevaarlijk voor de baby?

De baby heeft er meestal geen last van dat hun moeder veel overgeeft tijdens de zwangerschap. Als de klachten tot na de 20 weken aanhouden, kan het zijn dat de baby een groeiachterstand ontwikkelt. Mogelijk zijn er dan extra groei-echo’s nodig.

Wat zijn de oorzaken van hyperemesis gravidarum?

Onderzoeken hebben nog geen eenduidige oorzaak kunnen vinden voor het ontstaan van HG. Wel zijn er dingen die kunnen bijdragen aan het ontstaan ervan, zoals hormoonveranderingen, een mola- of meerlingzwangerschap, psychische klachten, een eetstoornis, schildklierproblemen of een eerdere HG-zwangerschap.

Extreme misselijkheid tijdens de zwangerschap is meestal na 20 weken wel voorbij, maar sommige vrouwen zullen er lang of zelfs de hele zwangerschap last van hebben.

Door: Nationale Zorggids / Johanne Levinsky
Bronnen: Alrijne, Stichting ZEHG, Thuisarts.nl, Ikazia, Lareb