Verkiezingsprogramma’s 2023: dit gaat er gebeuren met de jeugdzorg

Nog geen drie jaar na de laatste verkiezingen, staan op 22 november 2023 de Tweede Kamerverkiezingen weer op het programma. De afgelopen jaren stonden in het teken van de coronacrisis, cao-onderhandelingen voor zorgpersoneel en de stijgende zorgkosten. Dit jaar staan de verkiezingsprogramma’s van alle politieke partijen natuurlijk weer in het teken van die stijgende uitgaven, maar er is ook veel aandacht voor problemen in de jeugdzorg. In dit artikel vind je de standpunten van de politieke partijen op het gebied van jeugd en de zorg aan deze groep. 

VVD

• Voortzetting van de , zodat de meest kwetsbare jongeren en gezinnen kunnen rekenen op de zorg die zij nodig hebben
• Verbetering van gesprekken bij jeugdbeschermingsvragen moet ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing voorkomen
• De rol van ouders wordt versterkt door vrijwillige vormen van ondersteuning bij opvoedkundige taken breed beschikbaar te maken
• Toepassing van HALT-straffen ook voor jongeren onder de 12 jaar
• Bevordering van ouderparticipatie bij het doorbreken van crimineel gedrag in hun kinderen en ouders die weigeren krijgen een bestuurlijke boete
• Verhoging van de maximale straffen in het jeugdstrafrecht en verplichte SCIL-test voor jongeren die hun eerste delict plegen. Hierdoor worden jongeren met een licht verstandelijke beperking sneller herkend en kunnen gerichte maatregelen getroffen worden om recidive te voorkomen

D66

• Meer aandacht voor mentale gezondheid onder jongeren. Met onderwijsinstellingen worden afspraken gemaakt over preventie. Na behandeling komt er ook begeleiding met nazorgtrajecten of bij een herstelacademie
• Wijkteams moeten gezinnen gaan ondersteunen en ervoor zorgen dat alle betrokken instanties en specialismen samen werken aan de beste oplossing. Uithuisplaatsing wordt op deze manier alleen als uiterste maatregel genomen
• De leeftijd voor jeugdzorg gaat omhoog naar 21 jaar, voor jongeren die dat willen of nodig hebben. Vanaf 18 jaar wordt de jeugdzorg geleidelijk afgebouwd in plaats van abrupt stopgezet
• Verdere afbouw van de gesloten jeugdzorg
• Ieder kind moet zichzelf kunnen zijn, ook als dat kind een autisme spectrum stoornis (ASS) heeft. Daarbij past een kritische benadering van therapieen die kinderen of beweren te genezen
• Gemeenten moeten voldoende geld hebben om de jeugdzorg goed te kunnen regelen. Daarom wordt er verder gewerkt aan de Hervormingsagenda Jeugd
• Weinig voorkomende specialistische jeugdzorg wordt op landelijk niveau geregeld voor een dekkend aanbod. Vaker voorkomende jeugdzorg wordt op regioniveau geregeld
• Bij vormen van jeugdhulp die vaker voorkomen, zoals kinderbescherming, gesloten jeugdhulp en pleegzorg of gezinshuizen, is het van belang dat gemeenten binnen een regio goed samenwerken. Daarvoor is vereenvoudiging nodig van alle verschillende regio-indelingen
• De jeugd-ggz moet beter aansluiten op de ggz voor volwassenen. Daar past bij dat de jeugd-ggz centraler wordt ingekocht en op termijn door de zorgverzekeraar
• De overheid moet leren van succesvol beleid over kindermishandeling in het buitenland
• Hulp aan slachtoffers van huiselijk geweld, seksueel geweld en kindermishandeling moet op landelijk niveau worden ingekocht als complexe jeugdhulp

PVV

• Wachtlijsten in de jeugdzorg moeten worden teruggedrongen
• Vanaf 14 jaar moet altijd het volwassenstrafrecht worden toegepast bij zeden- en geweldsdelicten
• De verkoop van drugs aan minderjarigen wordt dubbel zo zwaar gestraft

CDA

• Er moet betere zorg komen voor kinderen met complexe problemen
• Wanneer kinderen (tijdelijk) niet meer thuis kunnen wonen, worden zij zoveel mogelijk in gezinsvervangende thuissituaties opgevangen
• Er wordt meer ingezet op preventie en de financiering ervan voor betere mentale gezondheid van jongeren
• Er komen cursussen voor mensen die voor het eerst ouder worden en opvoedtips willen hebben of aan relatieproblemen willen werken
• Jeugdzorg moet weer gericht zijn op effectieve zorg voor de gezinnen die dat echt nodig hebben. Daarom is het eerlijker om voor veelvoorkomende lichte hulpvragen een gemaximeerde inkomensafhankelijke bijdrage te vragen voor de jeugdzorg
• Het CDA steunt de inhoud van de
• Ouders en jongeren blijven verantwoordelijk voor het alcoholgebruik oor jongeren. Scholen en sportverenigingen kunnen het goede voorbeeld geven door alcoholgebruik te ontmoedigen en te verbieden tijdens schoolfeesten en sportwedstrijden voor de jeugd
• Jeugd en gezinnen die vatbaar zijn voor criminaliteit moeten eerder in beeld zijn zodat direct passende hulp en begeleiding geboden kan worden

SP

• Er komt een recht op jeugdzorg, en een basistakenpakket voor gemeenten, zodat niet per gemeente verschilt of een kind of gezin met problemen wel of geen ondersteuning krijgt.
• Voor de geestelijke gezondheidszorg voor de jeugd geldt dat een verwijzing van een huisarts niet geblokkeerd mag worden door de gemeente
• De wachtlijsten in de jeugdzorg zijn onacceptabel lang en worden weggewerkt, mede door grotere bedrijven meer belasting te laten betalen over hun grote winsten
• De financiële verantwoordelijkheid voor specialistische jeugdzorg komt bij de rijksoverheid
• De bureaucratie bij de organisatie en verantwoording van jeugdzorg wordt beperkt
• Er moeten voldoende plekken komen in de jeugdzorg
• Er moet meer toezicht komen op de zorg die gemeenten inkopen voor jongeren. Door een gebrek aan toezicht kan het soms voorkomen dat een gemeente geen specialistische zorg inkoopt, omdat er geen reëel beeld bestaat van de bestaande vraag naar bijvoorbeeld zorg voor slachtoffers van eergerelateerd geweld en loverboys of kinderen met anorexia
• Er moeten meer opvangplekken komen voor zwerfjongeren in combinatie met begeleiding
• Niemand mag ontslagen worden uit de jeugdzorg zonder duidelijkheid over een (al dan niet begeleide) woonplek

GroenLinks/PvdA

• Structurele investeringen in de opleidingen, het salaris, de werkomstandigheden, zeggenschap en het perspectief van medewerkers in de jeugdzorg
• Er wordt haast gemaakt met het doorvoeren van de plannen van de Hervormingsagenda Jeugd
• Specialistische zorg voor jongeren met de meest complexe problemen, jeugd-ggz en jeugdbescherming worden regionaal en soms nationaal geregeld
• De belangen van jongeren staan centraal door ze meer zeggenschap en eigen regie te geven over hun behandeling
• Jongeren hebben het recht om
• Uithuisplaatsingen worden meer voorkomen
• De leeftijdsgrens van 18 jaar voor de jeugdzorg wordt versoepeld
• De wordt teruggeboekt
• Het plan voor de eigen bijdrage in de jeugdzorg gaat van tafel
• Door jongeren met weinig bestaanszekerheid en toekomstperspectief juist perspectief te bieden door toegang tot goed onderwijs, een dak boven hun hoofd, financiele zekerheid en een kans op een baan, verdwijnt de voedingsbodem voor criminaliteit

Partij voor de Dieren

• Vroege voorlichting van jongeren over de schadelijke effecten van alcohol en strenge handhaving van de leeftijdsgrens van 18 jaar
• De jeugdzorg krijgt geld om de werkdruk te verminderen en de wachtlijsten terug te dringen
•  Iedere gemeente krijgt voldoende middelen om de jeugdzorg goed te kunnen organiseren
• en wordt vanaf 18 jaar geleidelijk afgebouwd

ChristenUnie

• ChristenUnie maakt werk van de maatschappelijke dialoog over de prestatiemaatschappij en over opvoeden en opgroeien in de maatschappij
• De Hervormingsagenda Jeugd is de komende jaren leidend voor het verbeteren van de jeugdzorg
• Er moet snel een betere afbakening komen van wat er wel en niet onder jeugdhulp valt. Dit vergt keuzes welke behandelingen wel en niet onder de Jeugdwet vallen
• Door slimmere regionale (en waar nodig landelijke) inkoop en minder papierwerk wordt de jeugdhulp beter georganiseerd en de specialistische jeugdhulp beter beschikbaar
• Gemeenten moeten de financiële middelen krijgen die ze nodig hebben voor passende inzet van jeugdhulp en daarbij moeten de besparingen van 511 miljoen euro worden geschrapt
• Er komt geen invoering van een
• De zorg voor jongeren wordt meer vanuit het collectief benaderd. Het opvoeden en opgroeien van jongeren is een gezamenlijke verantwoordelijkheid
• Uithuisplaatsingen moeten echt een laatste optie zijn. Het heeft de voorkeur om samen met de jongere en ouders op te trekken om de veiligheid binnen het gezin te herstellen
• Als uithuisplaatsing toch onvermijdelijk is en kinderen niet binnen de eigen familie kunnen opgroeien, moeten ze zoveel mogelijk in een gezinssetting (pleegzorg of gezinshuis) terechtkomen
• moeten snel en tegelijkertijd zorgvuldig worden afgebouwd
• Gemeenten krijgen een wettelijke verplichting om jongeren die uitstromen uit de jeugdzorg passende ondersteuning en huisvesting te bieden

Forum voor Democratie

• Grondige herziening nodig van het gehele jeugdzorgstelsel en in het bijzonder de (gedwongen) uithuisplaatsingen van kinderen

BBB

• BBB is groot voorstander van een goede verbinding tussen de GGD, het onderwijs en zorg. Door vroegtijdig te signaleren en met een gezin samen af te stemmen tussen verschillende betrokkenen, kunnen breed gedragen en uitvoerbare plannen worden gemaakt voordat een jongere in de jeugdzorg belandt
• De vroegere gezinshulp die gezinnen die dat zelf niet voor elkaar krijgen rust, reinheid en regelmaat brengt, komt weer terug
• De inzet van buurthuizen, jeugdhonken en jongerenhubs draagt bij aan preventie en aansluiting op de belevingswereld van de jeugd. Deze faciliteiten moeten op alle mogelijke manieren in stand gehouden worden en waar nodig worden uitgebreid
• Vroegtijdige hulp en ondersteuning bij echtscheidingen gericht op het voorkomen van schade bij kinderen. Want complexe echtscheidingen doen nu een groot beroep op de jeugdzorg en jeugdbescherming
• moet voorkomen worden
• Kinderen binnen de jeugdzorg moeten genoeg aanspreekpunten hebben om melding te maken van misstanden. Er moet een adviesorgaan door jeugdzorgjongeren komen die een heldere visie ontwikkelt op communicatie binnen de jeugdzorg
• Binnen “doen wat nodig is” krijgen jongeren specialistische hulp als dat nodig is, maar wel zo kort mogelijk en waar het kan ambulant. Anders zo dicht mogelijk bij huis
• Specialistische jeugd-ggz moet een eigen spoor zijn om naar op te schalen vanuit de lokale teams
• Er komen expertise behandelcentra met een evenredige geografische spreiding over Nederland, zodat meervoudig specialistische hulp bereikbaar is voor iedereen in de eigen regio
• Jeugdprofessionals moeten binnen de jeugdhulpketen ruimte hebben om overstijgend hun expertise in kunnen zetten en de samenwerking op te zoeken

SGP

• De SGP wil een Deltaplan mentale gezondheid om de veerkracht van met name jongeren te versterken
• De rechtsbescherming van ouders versterkt en kinderrechters krijgen extra tijd om een zorgvuldige beoordeling te maken

DENK

• De wachtlijsten in de jeugdzorg worden voorkomen en er wordt gewerkt vanuit het principe: één plan, één gezin en één regisseur
• In de pleegzorg ontstaat er betere matching tussen pleegouders en biologische ouders, omdat de situatie van de pleegzorg altijd uitgaat van terugkeer naar de biologische ouders als dat kan

VOLT

• Jeugdzorg wordt gezinszorg met de jongere als uitgangspunt
• De leeftijdsgrens van 18 jaar wort losgelaten in de jeugdzorg met verblijf, zoals de gesloten jeugdzorg en gezinshuizen 
• Een jongere mag minimaal tot de leeftijd van 23 jaar in jeugdzorginstellingen blijven als dit nodig is
• De geestelijke gezondheidszorg wordt gratis voor jongeren tot 25 jaar

JA21

• Er moet snel opvolging gegeven worden aan de Hervormingsagenda Jeugd zonder dat gemeenten worden geconfronteerd worden met bezuinigingen door rijksoverheid
• en een reductie van de registratielast
• De samenwerking in de jeugdzorgregio’s wordt steviger aangezet, zodat de lokale democratie sterker kan toezien op kwalitatief goede uitvoering van de jeugdzorg
• Door vroegtijdig (dreigende) problematiek te kunnen vaststellen, kan een eventuele interventie op tijd plaatsvinden

BIJ1

• Het zorgsysteem van de jeugdzorg moet op de schop, waarbij concurrentie plaatsmaakt voor samenwerking
• Niet-medische zorginstellingen, zoals in de jeugdzorg en ggz, worden genationaliseerd en gecollectiviseerd. Verschillende jeugdzorgorganisaties kunnen hierdoor worden ondergebracht in één organisatie
• De ‘harde knip’ moet uit de jeugdzorg: wanneer je 18 wordt moet zorg niet ineens stoppen. Jeugdzorg mag pas stoppen wanneer de BIG 5 van bestaanszekerheid (support, school en werk, inkomen en welzijn) voor de jongere geregeld is
• Alle zorgmedewerkers, inclusief medewerkers in de jeugdzorg, moeten eerlijker worden betaald
• BIJ1 omarmt het FNV-plan ‘’ en geeft hier uitvoering aan

Nieuw Sociaal Contract

• De rechtsbescherming van ouders en kinderen bij onder andere moet fors verbeterd worden
• Het verdienmodel in de jeugdzorg moet anders en het Rijk zal hierbij meer regie naar zich toe moeten trekken
• NSC volgt de kritiek van de Raad van State en de algemene Rekenkamer op de recent gepresenteerde Hervormingsagenda Jeugd. Fundamentele aspecten van het jeugdzorgstelsel moeten opnieuw worden bezien
• Wettelijk laten vastleggen waarop een kind met een jeugdbeschermingsmaatregel minimaal recht
• Niet de bestuurlijke modellen en systemen zijn het uitgangspunt, maar het welzijn van het kind
• De stem van het kind moet worden gehoord en meegewogen in alle besluiten die over het kind en het gezin gaan
• Uithuisplaatsing moet zo veel mogelijk worden voorkomen
• Er komt betere jeugd- en rechtsbescherming voor kinderen
• De voorstellen van de initiatiefnota ‘recht doen waar recht ontbreekt’ worden uitgevoerd
• Meldingen of klachten die binnenkomen bij het Landelijk Meldpunt Zorg (IGJ) of Jeugdstem (AKJ) moeten adequaat worden afgehandeld
• NSC vraagt langdurige commitment van gemeenten om de noodzakelijke transformatie van (hoog)specialistische jeugdzorg naar zo ambulant mogelijke zorg te maken
• Er moet genoeg kleinschalige voorzieningen voorhanden zijn, zodat de kleine groep kinderen die echt niet meer thuis kan worden, in een gezinshuis of pleeghuis kan wonen
• Verlengde jeugdhulp tot 23 jaar moet in alle gemeenten tot de mogelijkheden behoren.

50PLUS is de enige partij zonder standpunten op het gebied van jeugdzorg

Door: Nationale Zorggids / Johanne Levinsky