Baby’s krijgen via het Rijksvaccinatieprogramma een inenting tegen meningokok type C en sinds enkele tijd kunnen kinderen en volwassenen ook gevaccineerd worden tegen meningokok type B (alleen op recept). Toch overleed afgelopen weekend een veertienjarig meisje aan de gevolgen van meningokokken, want er zijn verschillende types die tot ernstige ziekte kunnen leiden. Het is nog onduidelijk om welk type het in dit geval precies gaat, maar de GGD waarschuwt ouders en kinderen om goed te letten op de symptomen. Waar moet je op letten bij meningokokken? En wanneer is deze ernstige infectieziekte het meest gevaarlijk?
Wat is meningokokken?
Meningokokkenziekte is een zeer ernstige infectieziekte die veroorzaakt wordt door een bacterie, de meningokok. De infectie heeft een ernstig ziektebeeld zoals hersenvliesontsteking of bloedvergiftiging, die zich snel kan ontwikkelen tot een shock waar veel mensen aan overlijden.
Er zijn verschillende typen meningokokken; in Nederland worden mensen vooral ziek van de serogroepen B, C, W en Y. Vaccinatie tegen meningokokkenziekte serogroep C is in Nederland sinds 2002 opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma voor kinderen van veertien maanden. Sinds dit jaar is het programma uitgebreid met vaccinatie tegen typen A, W en Y. In Nederland komen vooral de typen B, C, W en Y voor.
Hoe vaak komen infecties voor in Nederland?
Lange tijd was er sprake van zo’n vijf- tot zeshonderd infecties per jaar. In 2001 was er nog een piek met zevenhonderd infecties, met name veroorzaakt door het type C bacterie. Enkele patiënten, waaronder tieners, kwamen toen te overlijden. Met behulp van een grote vaccinatiecampagne kreeg iedereen tot en met 18 jaar een vaccinatie aangeboden.
Ook werd besloten de inenting tegen de bacterie op te nemen in het Rijksvaccinatieprogramma. Het aantal ziektegevallen per jaar door besmetting met type C is toen drastisch afgenomen. Sinds 2015 is een toename van besmettingen en ziektegevallen door de meningokok type W te zien. Tegenwoordig overlijden nog geen tien mensen per jaar aan de ziekte. Bovendien is het zo dat ongeveer 10 tot 20 procent van de bevolking de bacterie bij zich draagt zonder daar ziek van te worden. Pas wanneer het immuunsysteem verzwakt raakt, krijgt meningokokken de kans om het lichaam ziek te maken.
De infectieziekte is vooral gevaarlijk voor baby’s en tieners. Voor kinderen rond 14 jaar volgt aan het einde van het jaar een extra inenting voor de varianten van meningokokken die nu opduiken. Dit vaccin zal later in het Rijksvaccinatieprogramma worden opgenomen.Ook baby's krijgen in de loop van dit jaar bescherming tegen de types A, C, W en Y.
Wat zijn de symptomen van meningokokken?
Een meningokokkeninfectie is verraderlijk want het verloop ervan is zeer snel, stelt het RIVM. Vaak begint het met een verkoudheid, een grieperig gevoel en hangerigheid. Na het opkomen van deze eerste verschijnselen, verergert de ziekte snel, met hoge koorts. Een signaal dat duidelijk op ernstige ziekte wijst is nekstijfheid, een symptoom van hersenvliesontsteking. Heel jonge kinderen kunnen luierpijn krijgen, waarbij ze heftig huilen tijdens het verschonen. Een ander alarmsignaal is onderhuidse bloedinkjes die niet weg te drukken zijn. Dit kan duiden op bloedvergiftiging.
Meningokokken is te behandelen met antibiotica, maar door het snelle verloop van de ziekte komt behandeling vaak te laat om complicaties of overlijden te voorkomen. Daarom is preventie door vaccinatie belangrijk, aldus het RIVM.
De GGD waarschuwt ouders en kinderen op de school van het overleden meisje om goed om op eerdergenoemde symptomen te letten. De ziekte kan namelijk via hoesten, niezen of zoenen zijn overgedragen. Wel benadrukt de GGD dat kans op besmetting relatief klein is, maar omdat het ziektebeeld zo ernstig is, moeten proactieve maatregelen genomen worden. Inmiddels is hiervoor een brief opgesteld die ouders zo snel mogelijk ontvangen.
Door: Redactie Nationale Zorggids
