Tante Co geeft bewoners van zorginstellingen de inspraak over hun leven terug

Welk toetje vindt u het lekkerst? En bent u weleens eenzaam? Het zijn slechts twee voorbeelden van de vele vragen die zorginnovatie Tante Co bewoners van zorginstellingen wekelijks voorschotelt. Tante Co is een interactief scherm, bedoeld om erachter te komen wat er leeft onder bewoners. Al op bijna honderd locaties in Nederland is een Tante Co te vinden. We spreken bedenker Rogier Croes. “Mensen willen graag onderdeel zijn van de beslissing.”

Enquêtes, Rogier Croes heeft er weinig mee. Veel zorgorganisaties sturen ze rond om de meningen, wensen en behoeften van cliënten te peilen. Maar de meeste mensen zitten helemaal niet te wachten op een enquête, volgens Rogier. “Zeg nou zelf, je hebt toch geen zin om nóg zo’n saai formulier in te vullen? Voor veel ouderen is een digitale enquête ook best ingewikkeld. Bovendien blijkt uit onderzoek dat de response vaak laag is.”

Thermometer in organisatie

Toch wil je als zorginstelling weten wat er leeft onder bewoners. Waar je ze blij mee maakt, wat ze liever niet willen en hoe het met ze gaat. “Mensen in een verzorgingshuis zijn bezig met het laatste hoofdstuk van hun leven”, licht Rogier toe. “Door ze mee te laten denken, geef je ze het gevoel dat ze erbij horen. Dat er iets gedaan wordt met hun mening. Dat is zo belangrijk.”

De prijswinnende zorginnovatie Tante Co geeft inzichten waar je als zorginstelling meteen iets mee kunt. “Al binnen een week kun je een kwaliteitsverbetering doorvoeren. Tante Co vormt een soort thermometer in de organisatie en speelt in op de intrinsieke motivatie van mensen om feedback te geven.”

Braintraining

Wat je je erbij voor moet stellen? “Het is een scherm op wielen”, legt Rogier uit, “die je op verschillende plekken in een zorginstelling neer kunt zetten.” Komt een bewoner bij Tante Co in de buurt, dan klinkt er een kloppend geluid en stelt Tante Co zich voor. Wil de bewoner een paar vragen beantwoorden en een spelletje spelen?

Op het aanraakscherm kiest de bewoner uit verschillende antwoordopties. Een voorbeeld: Welk koekje heeft uw voorkeur? A) Speculaas, B) Spritsen, C) Stroopwafels, D) Krakelingen. Na het beantwoorden van vijf vragen kan de bewoner een spelletje spelen. Boter, kaas en eieren, memory of andere hersenspelletjes. “Het moet vooral leuk zijn”, benadrukt Rogier. “Zodat mensen met een positief gevoel weglopen van het scherm en er graag weer terugkeren.”

Actie, welzijn en fun

De makers ontzorgen verzorgingshuizen door voorbeeldvragen aan te leveren. Daarna kunnen medewerkers zelf vragen bedenken, die van toepassing zijn op hun locatie. Rogier: “Stel dat je als locatie net bezig bent de tuin te verbouwen. Dan kun je vragen welke planten mensen in de tuin willen.” De antwoorden ontvangen instellingen in een pdf.

Het is wel belangrijk dat er ook iets gedaan wordt met de antwoorden, stelt Rogier. “Zodat bewoners hun invloed terugzien en hun motivatie niet verliezen. Probeer bewoners ook niet te overvoeren met vragen.” Gemiddeld worden zo’n vier vragen per week gesteld. Eén actievraag, waar je als locatie een actie aan koppelt. Denk aan: Welke snack heeft u het liefst bij de vrijdagmiddagborrel? Of: Wat mist u bij het ontbijt?

De andere drie vragen zijn bedoeld om te informeren naar het welzijn van bewoners of gewoon voor de leuk. Wat maakt de dag voor u geslaagd? Of: Voelt u zich veilig bij ons? “Met Koningsdag was een vraag: Wie vindt u het knapst van de leden van het Koninklijk Huis? Daar zagen bewoners vervolgens plaatjes bij. En toen het laatst zo warm was: Heeft u zich goed ingesmeerd vandaag?”

Collectieve stem

Inmiddels hebben Rogier en zijn collega’s zo’n 4.500 unieke vragen voorbij zien komen. Tante Co toont altijd meerkeuzevragen en de antwoorden zijn anoniem, om sociaal-wenselijke antwoorden te voorkomen.

“Tante Co vormt de collectieve stem van de bewoners”, zegt Rogier. “Je voorkomt dat één of twee mondige mensen de stem van iedereen bepalen. Omdat de antwoorden anoniem zijn, durven mensen eerlijk te zijn over hun mening. Ook de mensen die normaal gesproken wat stiller zijn.”

De juiste vraag stellen

Het formuleren van een goede vraag vergt wel wat aandacht. Rogier en zijn collega’s bedachten recent de vraag: Was u vroeger vaak verliefd? Dat leverde mooie reacties op, maar één iemand vond het een slechte vraag. “Waarom staat er niet: Bént u vaak verliefd?”, vroeg hij. Rogier: “Dat vond ik zo’n eye-opener. Alsof oudere mensen niet meer verliefd kunnen zijn.”

Volgens Rogier heeft nog niet 1 procent van de ouderen in een verzorgingshuis daar zelf voor gekozen. Door hen met kleine vragen een beetje de regie over hun leven terug te geven, hoopt hij een grote impact te maken. “Het is misschien nog wel belangrijker dat mensen onderdeel zijn van de beslissing dan dat ze hun zin krijgen.”

Eigen tante Co

Jarenlang werkte Rogier in de marketing. Hij hielp grote merken om erachter te komen wat er onder klanten leeft. Op een gegeven moment begon hij een eigen spelletjesbedrijf. In 2019 werd hij benaderd om een spelconcept te ontwikkelen voor mensen met dementie. “Iemand vertelde me hoe moeilijk het is om erachter te komen wat bewoners zelf vinden van de zorg en van hun verblijf in een verpleeghuis. Daar wilde ik wel bij helpen.”

Tante Co was de uitkomst. Hoe Rogier op de naam kwam? “Ze is vernoemd naar mijn eigen tante Co uit Amsterdam”, lacht hij. “Mijn familie vindt dat hilarisch, ze kennen haar natuurlijk van vroeger. Mijn moeder van 80 heeft de Tante Co’s trouwens ingesproken.” Inmiddels is er ook een variant voor medewerkers: Zuster Suze. En bedrijven tonen interesse voor een zakelijke Tante Co. “Daar zijn we nu naar aan het kijken”, verklapt Rogier.

Keerzijde

Van de lanceringen op de locaties maakt hij een feestje. Mensen verkleden zich als Tante Co en er wordt gebak uitgedeeld. Dat klinkt allemaal heel mooi, maar heeft de zorginnovatie dan geen enkele keerzijde? Hoe zit het bijvoorbeeld met bewoners met dementie? Moet je hen niet juist behoeden voor te veel keuzes en vragen?

“Dan onderschat je wat mensen kunnen”, zegt Rogier. “Laatst vroeg ik een vrouw met dementie of ze even naar Tante Co kwam. De zorgmedewerkster raadde dat af. “Dat kan zij niet.” Toen vroeg ik: “Houdt u dan niet van koekjes?” Klikte ze zo de stroopwafel aan, als lievelingskoekje. Ook al weet ze dat over een uur niet meer, het heeft toch invloed op haar gevoel van eigen regie. En ze heeft een leuk moment gehad. Dat is toch supermooi om te zien?”

Door: Nationale Zorggids / Bente Schreurs
Afbeelding: Tante Co