Hoe is het om nu een ic-opleiding te volgen?

Hoge werkdruk, collega’s die uitvallen en intimiderend gedrag van bezoekers. Werken op de intensive care is momenteel nog hectischer dan normaal. Zo’n 40 procent van de ic-verpleegkundigen ervaart klachten als angst, depressie of posttraumatische stress door hun werk, blijkt uit onderzoek van het Radboudumc en Erasmus MC. Hoe is het om met dat vooruitzicht een ic-opleiding te volgen? We spreken ic-verpleegkundige in opleiding Daniëlle Bolsius en Judith van Grieken, sectormanager Onderwijs bij het Erasmus MC. 

Daniëlle kan het niet ontkennen: ze heeft weleens getwijfeld of ze verder zou gaan met haar studie. De 25-jarige zit in de laatste fase van de opleiding tot ic-verpleegkundige bij het Amphia Ziekenhuis in Breda.

Weinig tijd voor begeleiding

“Het is zo druk”, vertelt ze. “De afgelopen tijd moesten we weer massaal opschalen. Alle hens aan dek. Voor begeleiding is weinig tijd. En die heb ik nodig als student, om mijn leerdoelen en competenties te behalen. Soms wil ik iets vragen, maar is het daar eigenlijk te druk voor. Op zo’n moment vraag ik me wel af: Als dit nog lang duurt, kan ik dan wel veilige zorg bieden? Ben ik straks een volwaardige ic-verpleegkundige, ook voor collega’s?”

Tegelijkertijd krijgt Daniëlle veel energie van het werk. “Het is enorm divers. Je moet overal iets van weten. En de saamhorigheid in het team is groot. Samen zetten we de schouders eronder.” Al vóór de coronacrisis wist ze dat ze een opleiding tot ic-verpleegkundige wilde volgen. Na een mbo- en hbo-studie Verpleegkunde solliciteerde ze in januari 2020 bij het Amphia. Vanwege corona werd de opleiding een paar maanden uitgesteld. In augustus begon ze met werken op de ic.

Volle roosters

De eerste periode was spannend. “Niemand wist hoe het zou lopen. Tegelijkertijd had het ook iets leuks. Samen onderzochten we wat de beste behandeling was tegen deze nieuwe ziekte.” Inmiddels zijn we zo’n vier golven verder en merkt Daniëlle aan haar collega’s dat ze het zwaar hebben. “Iedereen werkt veel diensten en moet flexibel zijn op vrije dagen. Met Kerstmis heb ik ook gewoon gewerkt. Vakantie zit er even niet in.”

Normaal gesproken worden studenten gekoppeld aan werkbegeleiders. Zijn die niet aanwezig? Dan pakt een andere collega de begeleiding over. “Nu zijn alle roosters volgepland”, zegt Daniëlle. “Het kost te veel tijd en energie om een student goed te begeleiden. Die tijd en energie zijn nodig om complexe zorg te leveren aan covidpatiënten. Als het rooster niet rond is, kan ik niet zeggen: Hé, vandaag wil ik aan dit leerdoel werken.” In plaats daarvan ondersteunt ze collega’s, bijvoorbeeld met het klaarleggen van medicatie of het omdraaien van een covidpatiënt. 

Stabiel aantal aanmeldingen

Begeleiding is momenteel voor veel ziekenhuizen een heikel punt. Voor nieuwe ic-studenten is niet overal plek. Verschillende ziekenhuizen leiden al het maximale aantal ic-verpleegkundigen op dat ze aankunnen, constateerde Nu.nl eerder.

Ook Judith van Grieken, sectormanager Onderwijs bij het Erasmus MC, herkent dit. “Het probleem is niet zozeer dat te weinig studenten zich aanmelden voor onze ic-opleiding. Dat aantal is altijd wel stabiel. Maar we hebben simpelweg niet genoeg begeleidingscapaciteit, door de drukte op de ic en het hoge verzuim onder verpleegkundigen. Je kunt studenten niet in hun eentje laten dobberen.”

Het laatste jaar merkte Judith juist dat méér studenten zich aanmeldden voor de opleiding Verpleegkunde (mbo en hbo). “Of dat echt door covid komt, weet ik niet. Maar de pandemie heeft er in ieder geval niet toe geleid dat mensen niet meer in de zorg willen werken. Dat is een geruststelling.”

Hoge uitvalcijfers

Wat de sectormanager minder positief vindt, is dat veel professionals na het behalen van hun diploma stoppen met de zorg. Ook tijdens de opleiding haken veel studenten af. “Daardoor is er nu een groot tekort, waar we te laat op hebben ingespeeld. Er was al sprake van vergrijzing, een hoog verzuim en dan komt covid er ook nog overheen.”

Momenteel doen Judith en haar collega’s onderzoek naar redenen waarom studenten stoppen. Door interviews te houden en op basis van data verbetertrajecten op te zetten. Judith: “Misschien leggen we de lat wel te hoog. Studenten kijken soms toch naar het Erasmus MC als een heel complex ziekenhuis. Tuurlijk, de patiëntenzorg hier is ingewikkeld, maar als jij opgeleid bent als verpleegkundige, pas je hier zeker tussen.”

Virtual reality

Wat het tekort aan ic-verpleegkundigen verder moet verminderen? “We moeten meer op maat opleiden en de overstap tussen opleidingen makkelijker maken”, constateert Judith. “Nu zit er nog te veel overlap in verschillende opleidingen. Iemand die al een opleiding tot oncologieverpleegkundige heeft gedaan en naar de ic wil overstappen, hoeft echt niet alles opnieuw te leren.”

Ook moeten opleidingen meer afgestemd worden op de huidige generatie, vindt Judith. Technologische ontwikkelingen als virtual reality (VR) en simulatietechnieken kunnen de begeleidingsdruk op afdelingen verlagen. “Studenten stappen met een VR-bril de operatiekamer in en krijgen daar een leerprogramma aangeboden, waar ze met een controller doorheen bewegen.”

Omgaan met heftige gebeurtenissen

Daniëlle vindt dat haar opleiding en de ic-afdeling van het Amphia alles hebben gedaan wat mogelijk was, om haar goed te begeleiden. “Het is nu gewoon te hectisch voor optimale begeleiding.” Om met die hectiek om te gaan, kunnen studenten bij het Amphia met praktijkopleiders in gesprek.

Ook het Erasmus MC biedt begeleiding van gecertificeerde coaches. Soms zijn er wekelijks bijeenkomsten. “Heel belangrijk”, vindt Judith. “Het aantal sterfgevallen was de afgelopen jaren hoog. Dat kwam hard aan bij sommige studenten, die soms maar één ziekenhuisstage hadden gehad.” Daniëlle herinnert zich de eerste keer dat een patiënt overleed goed. “Ik trok me dat enorm aan. Nu ik meer kennis heb, besef ik me sneller dat een patiënt nog maar weinig kwaliteit van leven heeft.”

Vertrouwen in de toekomst

Ondanks al het negatieve nieuws rondom de ic, kijkt Daniëlle nog steeds uit naar haar toekomstige carrière. Ze rondt haar studie in het voorjaar af. Het liefst blijft ze verbonden aan het Amphia, al sluit ze andere ic’s ook niet uit. “Ik wil vooral ervaring opdoen. Het zal nog wel een tijdje pittig zijn, maar ik kijk er al enorm naar uit dat ik straks gewoon thuiskom van werk en dan niet meer aan school hoef. Heerlijk lijkt me dat.”

Door: Nationale Zorggids