‘We zijn pas tevreden als elke radeloze moeder ons weet te vinden’

Een pasgeboren baby werd afgelopen februari in Amsterdam gered uit een container. Enkele dagen later troffen agenten een babylijkje aan in een tuin in ’s Heerenberg. “Ik, maar ook alle vrijwilligers en medewerkers hebben daar buikpijn van’’, zegt oprichter Barbara Muller van stichting Beschermde Wieg waar zwangere vrouwen en moeders anoniem hulp kunnen krijgen. ”Waarom heeft deze moeder ons niet op tijd kunnen vinden?’’ 

Ruim zes jaar geleden richtte Barbara Muller de stichting Beschermde Wieg op. “Er waren teveel berichten van baby’s die dood werden gevonden. Ik zag een gat in de hulpverlening.” Muller richtte zich op het openen van een vondelingenluikje waar wanhopige moeders hun baby veilig achter konden laten. Dat werden uiteindelijk Beschermde Wiegkamers met een plek waar de moeder tot rust kan komen, eventueel met een vrijwilliger kan praten en zelf ook hulp kan vinden. De eerste Beschermde Wiegkamer kwam in Papendrecht. Inmiddels zijn het er acht verspreid over heel Nederland en binnenkort komt er een negende in Den Helder.

In Amsterdam is er overigens geen. “We zijn al langer in gesprek met ziekenhuizen, maar tot nog toe ziet de gemeente er de noodzaak niet van in’’, zegt Muller. “Zij vinden dat er voldoende hulpverlening is voor moeders. Maar het aanbod voor zorgmijdende vrouwen waar zij anoniem terecht kunnen is er niet. Als de wanhoop zo groot is, is het belangrijk dat er een veilige plek is waar deze moeders hun kindje kunnen achterlaten.” Volgens Muller nemen de ziekenhuizen overigens nu het verzoek opnieuw in overweging.

Weerstand

Dat Muller plekken inrichtte waar wanhopige moeders hun baby achter konden laten, stuitte in 2014 op veel weerstand. Het bleek strafbaar te zijn om je kind achter te laten, zelfs op een veilige plek zoals een Beschermde Wiegkamer. Ook bleek het niet toegestaan om anoniem hulp te vragen. “Dat wist ik niet. En ik vind het nog steeds heel krom. Want het alternatief is dat deze moeders hun baby doden of op een onveilige plek achterlaten.” Ook kreeg Muller het verwijt dat haar kamer een aanzuigende werking zou hebben. “Alsof moeders ineens allemaal hun baby aan zouden bieden in onze kamers. Dat is natuurlijk onzin. De band tussen moeder en kind is de krachtigste band die er bestaat. Moeders laten hun kind alleen achter als ze echt geen andere uitweg zien.”

De band tussen moeder en kind is de krachtigste band die er bestaat

De Beschermde Wiegkamers werden de afgelopen jaren twee keer gebruikt. Dat is, gelukkig, niet zoveel. “Veel vrouwen wisten ons in een eerder stadium te bereiken.’’ Toch is het nodig dat er in iedere grote stad een komt, vindt Muller. “Het is ook taboedoorbrekend. Een aantal kamers bevindt zich in ziekenhuizen. Dat geeft ook het signaal dat moeders hier ook welkom zijn om te bevallen als ze in nood zitten.” Inmiddels is de hulp die de stichting Beschermde Wieg biedt niet meer strafbaar. “Het ministerie heeft gezien dat we ons werk goed doen en dat daar ook behoefte aan is. Sinds twee jaar krijgen we zelfs subsidie.”

Anonieme hulp

Belangrijk voor dat vertrouwen vanuit de overheid is dat vrouwen die de hulp inroepen van de stichting dit weliswaar anoniem kunnen doen, maar dat vrijwilligers van Beschermde Wieg wél hun best doen om de moeder te overtuigen hun gegevens achter te laten. “Het is voor kinderen heel belangrijk dat je weet waar je vandaan komt”, zegt Muller. “Maar het is nog belangrijker dat je leeft.” Als de radeloze moeder er grote moeite mee heeft om haar persoonsgegevens achter te laten, kan zij er ook voor kiezen om haar gegevens niet te laten registreren, maar achter te laten bij een notaris. Als haar kind zestien is, kan hij of zij de gegevens vervolgens opvragen. “Zes moeders maakten daar gebruik van.” Tot nog toe koos een moeder ervoor anoniem te blijven.

2.000 vrouwen bijgestaan

De inzet van Beschermde Wieg is overigens veel breder dan de acht kamers. Vijftig vrijwilligers zijn daarnaast dag en nacht beschikbaar op de hulplijn 0800-6005. “De afgelopen jaren hebben we ruim 2.000 vrouwen bijgestaan. Vrouwen bellen met heel veel verschillende problemen. Meestal ’s nachts want dan is de nood het hoogst.” In zestig gevallen belde de moeder pas als de bevalling al begonnen was of zelfs als de baby er al was.

Bevallen op het station

Zoals vorig jaar. Een vrijwilliger kreeg een telefoontje van een wanhopige vrouw tijdens haar bevalling op het Centraal Station van Amsterdam. “Ze wilde haar kindje daar achterlaten op het toilet. Ze wilde alleen bevallen, maar ze raakte in paniek door de pijn.’’ De vrijwilliger nam de moeder alsnog mee naar het ziekenhuis en zorgde dat zowel de moeder als het kindje in veiligheid werden gebracht. Een paar jaar eerder schoot een vrijwilliger, toevallig ook een verloskundige, te hulp na een telefoontje van een vrouw die zojuist in een auto was bevallen. ‘’Ze probeerde de navelstreng door te bijten, maar dat lukte niet’’, zegt Muller. “De verloskundige nam het kindje mee en hielp de moeder.”

Muller is ervan overtuigd dat bij deze zestig telefoontjes vrijwilligers van Beschermde Wieg cruciaal waren bij het redden van de baby. “Het gaat om wanhopige moeders die geen uitweg zagen en in meerdere gevallen al een tas en een rompertje klaar hadden staan om hun kindje in te leggen.” Van deze zestig wanhopige vrouwen besloten er dertig uiteindelijk toch zelf voor hun kindje te zorgen. “Wij kijken samen met deze moeders wat ze nodig hebben om hun leven weer op orde te krijgen en wij begeleiden hen daarbij. Juist door die hulp krijgen sommige moeders weer vertrouwen in hun toekomst en besluiten ze toch het kindje te houden.’’

Als er sprake is van eer gerelateerd geweld, incest of bijvoorbeeld een streng gereformeerd gezin, kan dat ook betekenen dat de vrouw weg moet uit haar omgeving. “Soms realiseren vrouwen zich dan dat ze tot meer in staat zijn dan ze denken.’’ Als de moeder ervoor kiest om afstand te doen, kan zij haar voorkeur uitspreken voor het soort adoptiegezin en krijgt de moeder ook na dat besluit nog steun.

Buddy voor persoonlijke hulp

Die persoonlijk hulp maakt de stichting bijzonder, zegt Muller. “Vrouwen die zich bij ons melden, krijgen een en dezelfde buddy. Als ze vragen hebben, willen bellen of appen en deze buddy gaat ook mee tijdens controles of is aanwezig bij de bevalling.’’ En ook na de bevalling blijft de vrijwilliger contact houden en steun bieden.

De vondst van het kindje in de container in Amsterdam en het babylijkje in ’s Heerenberg vormen een breuk met een hoopgevende trend. Al decennia lang worden er ongeveer vijf vondelingen per jaar gevonden waarvan een of twee levend. Sinds 2019 werd geen enkel vondelingetje ontdekt. Tot februari dit jaar. “Daar hebben we met ons werk een bijdrage aan geleverd”, zegt Muller. “Maar experts zeggen ook dat die vijf vondelingen het topje van de ijsberg is. Dat veel kinderen helemaal niet gevonden worden. Het was natuurlijk ook een wonder dat het meisje in Amsterdam haar stem kon laten horen en alsnog gevonden werd.”
Daar ligt ook een taak voor Beschermde Wieg, zegt Muller. “Het gaat goed, maar we komen eigenlijk pas net op stoom. We zijn pas tevreden als elke radeloze moeder ons weet te vinden.”

Door: Nationale Zorggids / Marjolein Kooyman