28 maart 2019 om 09:12
5 minuten lezen
Werk is krachtig medicijn voor mensen met autisme
Als ik werk ben ik me minder bewust van mijn beperkingen, zegt Thomas van Ruitenbeek, bij wie op zijn 24ste de diagnose ‘autisme’ werd gesteld. Sinds 2018 werkt hij als ethisch hacker bij Northwave in Nieuwegein, specialist in cybersecurity. “Ik kan er mijn hart en ziel in kwijt, mijn werk biedt me de structuur en uitdaging die ik nodig heb, en ik word er blij van dat ik een bijdrage kan leveren aan de maatschappij.” Thomas heeft geluk gehad, vind hij. Want een mooie baan is niet vanzelfsprekend voor mensen met autisme. De Nederlandse Vereniging voor Autisme (NVA) vraagt daar tijdens de Autismeweek 2019 (30 maart t/m 6 april) extra aandacht voor. Met als motto: ‘Autisme werkt!’
Bij Thomas van Ruitenbeek (32) uit autisme zich in beperkingen in de sociale sfeer en hypergevoeligheid voor prikkels van buitenaf. In zijn schooltijd kwam dit niet aan de oppervlakte. “Ik was een stille jongen en haalde goede cijfers. Leraren hadden niets in de gaten. Ik had moeite met aanpassen, maar dacht dat dat ‘normaal’ was. Autisme is vaak lastig herkenbaar, waardoor passende ondersteuning dikwijls laat op gang komt.”
Na de middelbare school studeerde Thomas luchtvaarttechniek en digitale communicatie. Als gevolg van een stress-gerelateerde psychose, waarin zijn wereld tijdelijk ‘op zwart’ ging, maakte hij zijn studies niet af. Over het daarop volgende zorgtraject is hij vol lof. “Als onderdeel van mijn revalidatie ging ik bij een sociale werkplaats klosjes knippen. Dat heeft me écht geholpen om op de been te blijven en de weg terug te vinden. Ik kan dat niet genoeg benadrukken: met goede zorg en begeleiding is er áltijd een uitweg. Voor mij speelde werk daarin een beslissende rol.”
‘Ik hoefde me voor het eerst niet aan te passen’
In zijn herstelperiode maakte Thomas via zijn coach kennis met ITvitae in Amersfoort, een ict-expertisecentrum voor mensen met autisme en hoogbegaafden. Dat was in 2014. Hij volgde er een specialistische opleiding van vijf maanden. Bij zijn examen haalde hij een score van 100 procent. Thomas: “Met die opleiding heb ik een belangrijke stap gezet om mezelf verder te ontwikkelen. Ik hoefde me voor het eerst niet aan mijn omgeving en de mensen om me heen aan te passen. Dat was op zich al heel bijzonder en stimulerend.”
Thomas bleek zo goed in zijn specialisme dat ITvitae hem vroeg bij te springen bij het uittesten van examens. Daarbij ontwikkelde hij een bijzondere belangstelling voor security. Hij volgde een paar werkstages op dit gebied, waarna Peter van Hofweegen van ITvitae hem introduceerde bij cybersecurityspecialist Northwave, zijn huidige werkgever. Dat klikte. In het begin moest hij er met het openbaar vervoer naar toe. Dat was nog wel even een ‘dingetje’, gezien zijn autisme. Maar met een vast contract op zak kwam hij via een vervoersregeling van het UWV in aanmerking voor een auto. Sindsdien gaat hij iedere ochtend fluitend naar zijn werk en geniet hij van zijn onafhankelijkheid.
‘De aanhouder wint’
De bijzondere aanpak van ITvitae en zijn eigen doorzettingsvermogen hebben voor Thomas deuren geopend. Hij gelooft in de toekomst, houdt van zijn werk en weet in welke richting hij zich verder wil ontwikkelen. ‘De aanhouder wint’, is zijn motto en die boodschap deelt hij graag met anderen: “Stap niet in de valkuil van je beperkingen. Je autisme is niet je identiteit. We zijn anders, maar niet minder. We bezitten kwaliteiten die op de juiste plek van grote waarde kunnen zijn.”
Peter van Hofweegen, een van de oprichters van ITvitae, kan zich geen betere ambassadeur wensen voor zijn opleidings- en detacheringsbedrijf voor mensen met hoog functionerend autisme. ‘Anders’ is het sleutelwoord; ‘anders denken’ is de pay-off van ITvitae. Peter: “Daarmee zeggen we dat mensen met autisme anders denken dan wat we als samenleving ‘normaal’ zijn gaan vinden, maar ook dat we als samenleving moeten leren anders te denken over autisme. We mogen niet toestaan dat bijzondere kwaliteiten verloren gaan, omdat mensen niet in het standaard plaatje passen.”
‘Zonder het andere denken valt de technologische evolutie stil’
“Autisme is er in vele verschijningsvormen. Bij de groep die wij vertegenwoordigen, is een hoog maar grillig IQ kenmerkend. Bijzondere kwaliteiten zijn onder meer: een sterke focus, een uitzonderlijk talent voor structuren en patronen, vasthoudendheid en oog voor detail. Maar mensen met autisme zijn ook kwetsbare mensen, door hun eerlijkheid en hypersensitiviteit. Dat vraagt om extra aandacht; om de wil om tijd in elkaar te investeren. Dat is wat we bij ITvitae doen. Niet uit liefdadigheid, maar omdat we deze mensen keihard nodig hebben. Dat hebben ze in Silicon Valley goed begrepen. Zonder het ‘andere denken’ van mensen met autisme zou de technologische evolutie stilvallen.”
Noch het onderwijs, noch het bedrijfsleven is voldoende ingesteld op autisme, zegt Peter van Hofweegen. Zowel privé als in ITvitae-verband heeft hij al heel veel mensen van nabij meegemaakt die volledig waren vastgelopen. Sinds de oprichting in 2013 heeft ITvitae circa 250 mensen duurzaam naar werk begeleid. Peter: “We zien mensen een haast onbeschrijflijke ontwikkeling doormaken. Ze leven letterlijk op en dat is aan alles te zien. Zonder baan wordt de wereld van deze groep almaar kleiner. Dat mogen we als samenleving niet op ons geweten hebben.”
NVA: Autisme werkt!
Joli Luijckxs van de NVA kent de praktijk van ITvitae en roept het bedrijfsleven op om mensen met autisme een serieuze kans op werk te bieden, net als Northwave. Tijdens de Autismeweek 2019, van 30 maart tot en met 6 april, initieert en stimuleert de NVA allerlei activiteiten. “We roepen iedereen die bij autisme betrokken is op om actief mee te doen!”
“Vanuit het thema ‘Autisme werkt!’ zetten we in op lokale evenementen, waar zoveel mogelijk werkgevers en werknemers als ervaringsdeskundigen hun verhaal vertellen. Er zijn in relatie tot de werkvloer nog heel veel taboes en vooroordelen te doorbreken, waarbij de overheid het goede voorbeeld zou moeten geven. Van de ruim 200 duizend mensen in Nederland bij wie een vorm van autisme is vastgesteld, heeft nog geen 45 procent een betaalde baan van minimaal zestien uur per week. Dat is een werkloosheidspercentage van ruim 55 procent tegen slechts 4 procent voor de totale beroepsbevolking. Ik noem dat schrijnend.”
Werk als krachtig medicijn
Werk, zo zegt de NVA, is een krachtig medicijn tegen klachten waar mensen met autisme veel tegenaan lopen: depressie, angst, eenzaamheid. Daarom is iedere passende baan, vindt de NVA, een succesverhaal. Het persoonlijke verhaal van Thomas van Ruitenbeek bevestigt dit. Dagelijkse activiteiten in een sociale werkplaats, ‘klosjes knippen’, hielpen hem jaren geleden uit een diep dal omhoog te klimmen. Elke gelegenheid om dat verhaal te vertellen, grijpt hij aan om te laten zien dat er áltijd een uitweg is. Via ITvitae vond Thomas de baan van zijn leven, als cybersecurity-specialist. Hij heeft mazzel gehad, vindt hij. Maar uiteindelijk heeft hij het zélf gedaan, met zijn uitzonderlijke kwaliteiten, enorme volharding en met de ‘eigenwijsheid’ die volgens hem hoort bij het anders zijn.
Thomas: “Ik heb een werkgever getroffen die dat anders zijn accepteert en een werkomgeving waarin ik mezelf kan en mag zijn en waarin rekening wordt gehouden met bepaalde gevoeligheden. Het zou geweldig zijn als het bedrijfsleven zich beter instelt op autisme. Bijvoorbeeld door sollicitatieprocedures aan te passen en werkplekken te creëren waar prikkels goed te reguleren zijn. En vooral ook door eerlijk en open met autisme om te gaan, zonder stigmatisering. Wij zijn niet slimmer en kunnen geen dingen die anderen niet kunnen. Wij doen de dingen ánders. Dat levert soms snellere en soms andere resultaten op.”
© Nationale Zorggids / Ton Hilderink
