Alcohol en/of roken onder de 18 jaar? Zes vragen over NIX18

Een feestvakantie in Europa of genieten van festivals; het is voor veel jongeren dé manier om de zomer door te komen. Een wijntje, een biertje of een sigaretje hoort er dan bij, maar tegelijkertijd worden de regels rondom alcohol en tabak voor jongeren de laatste jaren steeds strenger. De NIX18-campagne moet de sociale norm ‘niet drinken en roken tot je 18e’ versterken. Begint de NIX18-campagne al zijn vruchten af te werpen? Zes vragen over NIX18. 

Wat is NIX18 ook alweer?

NIX18 is een initiatief van het ministerie van Volksgezondheid in samenwerking met een groot aantal partners, waaronder KWF kankerbestrijding, het Longfonds en NOC*NSF. De campagne startte eind 2013 en richt zich op het neerzetten van de sociale norm ‘niet roken en niet drinken onder de 18 jaar’. De overheid wil deze norm stimuleren zodat dit breed gedragen wordt in de Nederlandse samenleving.

De campagne richt zich voornamelijk op jongeren tussen de 13 en 17 jaar en hun ouders. Voor jongeren is alcohol en tabak extra schadelijk. Daarom wil de overheid deze leeftijdsgroep beschermen tegen de gevaren ervan. Per 1 januari 2014 is het verboden om aan iedereen onder de 18 jaar alcohol te verkopen. Daarnaast mogen deze jongeren geen alcohol bij zich hebben in het openbaar.

De overheid hoopt te stimuleren dat steeds meer ouders de ‘NIX18-afspraak’ maken met hun kind(eren). Toen de campagne net was begonnen, zette NIX18 in op ‘goed voorbeeld doet goed volgen’. De campagne liet zien dat ouders de NIX-afspraak maken met hun kinderen. Het maakt daarbij niet hoe je de afspraak maakt, als je ‘m maar maakt.

De campagne is inmiddels al bijna vier jaar aan de gang. Inmiddels kennen we de boodschap al wel, toch?

De overheid legt ieder jaar weer andere accenten. Zo was er in 2016 een deelcampagne gericht op het voorkomen van beginnen met roken door jongeren die elkaar sigaretten aanbieden. Ook bestond er een campagne gericht op de legitimatie bij aankoop van sigaretten en alcohol.

De campagne in 2017 richt zich op het verder versterken van de sociale norm en het maken van de afspraak door ouders met hun kinderen onder de 18 jaar. Ouders hebben hierbij meer invloed dan ze denken. Met deze campagne wil het ministerie ouders een steuntje in de rug geven en laten zien dat afspraken over niet roken en niet drinken onder de 18 jaar zinvol zijn, ook al voelt dat soms niet zo.

Volgens het ministerie onderschatten ouders de invloed die zij op hun kind hebben en denken ten onrechte geen geloofwaardige regels te kunnen stellen als ze zelf roken of drinken. Het ministerie wil met NIX18 ouders laten weten dat ze meer invloed hebben dan ze denken.

Hoe probeert NIX18 de boodschap over te brengen?

NIX18 probeert via meerdere kanalen jongeren en hun ouders te bereiken. In 2016 zijn bijvoorbeeld drie tv- en twee radiospots ingezet. Ook op sociale media en via buitenreclame (posters) is NIX18 te vinden.

De overheid geeft honderdduizenden euro’s uit aan NIX18. Zo werd in 2016 voor de campagne een nieuw concept ontwikkeld. De centrale boodschap hierbij luidde: ‘Geef geen peuken, neem geen peuken’. De campagne had online en offline inzet, op plekken waar jongeren zich begeven; social media en scholen. Belangrijk onderdeel van de social media-uitingen was een vlog en een animatiefilmpje gemaakt door social influencer Dylan Haegens. Het budget van de deelcampagne bedroeg 157.690 euro. De vlog van Haegens leverde zo’n twee miljoen views op. Hij animatiefilmpje was goed voor meer dan 400.000 views.

Wat zijn de belangrijkste resultaten van NIX18?

In een effectenonderzoek, uitgevoerd in 2016 in opdracht van het ministerie, wordt een aantal conclusies getrokken en resultaten gepresenteerd. De belangrijkste:

Vergeleken met 2013 roken en drinken meer jongeren onder de 18 jaar niet. Ook zijn meer jongeren van plan om niet te roken en te drinken voor hun 18e en vinden ze het normaler om dit niet te doen. Nog steeds vindt de meerderheid van de doelgroepen het wel acceptabel als jongeren met mate drinken.

Ten opzichte van 2013 wordt er vaker een NIX-afspraak gemaakt tussen ouders en jongeren en meer mensen staan er positief tegenover om dit te doen. Eén op de drie ouders maakt de NIX-afspraak voor zowel roken als alcohol drinken. Ruim de helft doet dit voor roken, en 36 procent voor drinken. De afspraak werd in 2016 vaker gemaakt dan in 2013, maar niet vaker dan een jaar eerder. De bekendheid waar NIX18 voor staat stijgt. Het merk en het logo zijn bij bijna iedereen bekend.

Volgens deze cijfers zijn er dus steeds minder jongeren die voor hun 18e roken of dringen. Of er een direct verband is tussen het dalende aantal rokers en drinkers onder de achttien en de NIX18-campagne, is lastig te zeggen.

Hoe kijken jongeren aan tegen NIX18?

In 2014 steeg de positieve houding ten opzichte van het maken van de NIX-afspraak sterk. Sindsdien stijgt dit onder jongeren langzaam door en staat inmiddels de helft van de jongeren hier positief tegenover. Onder ouders is het beeld na de initiële stijging in 2014 stabiel. Zes op de tien ouders staan positief tegenover het maken van de NIX-afspraak. Onder het algemeen publiek steeg de positieve houding tegenover de NIX-afspraak in eerst instantie het sterkst, maar de laatste 1,5 jaar is dit weer gedaald tot zes op de tien personen die positief staan tegenover de NIX-afspraak.

NIX18 weet zo’n 70 tot 80 procent van de 12 tot 18-jarige gebruikers op Facebook en Instagram te bereiken. De berichten krijgen duizenden likes. Ondanks de vele likes blijkt uit een effectenonderzoek dat er negatieve uitingen van mensen te vinden zijn. Zij zijn het niet eens zijn met het doel van de campagne of waarderen de afbeelding bij het bericht niet. Dit geldt voor zowel Facebook als Instagram.

Gaat de overheid door met NIX18?

Er zijn geen signalen dat de overheid stopt met NIX18. Onlangs voerde het ministerie van Volksgezondheid onderzoek uit naar de afspraken die ouders met hun kinderen maken.

Ongeveer 70 procent van de ouders herhaalt de gemaakte afspraken als een kind naar een feestje gaat of op vakantie gaat, maar het merendeel vindt het lastig om hierover te praten. En zo lang dat nog steeds het geval is, zal de campagne vermoedelijk niet stoppen.

© Nationale Zorggids / Frank Molema