Orthosomnia: obsessief je slaap tracken met apps, smart watches of armbanden

We kunnen tegenwoordig alles registeren, ook hoe we slapen. Bijvoorbeeld via een app, armband of Apple Watch. Voor sommigen zijn deze mogelijkheden zaligmakend. Ze raken geobsedeerd met de perfecte slaap en hebben de tools om dit in de gaten te houden. Deze obsessie heeft een naam: orthosomnia. Je bent dan zo gefocust op de perfecte slaap, dat je er juist extreem slecht door gaat slapen. Hoe weet je of je orthosomnia hebt? 

Orthorexia is een relatief bekende term waarbij mensen gefixeerd zijn op gezond eten. Orthosomnia (ortho = goed en somnia = slaap) is daarvan afgeleid en gerelateerd aan de moderne mogelijkheden om slaap te tracken. Via een app, Fitbit of slimme horloge (zoals een Apple Watch). Iemand met orthosmnia raakt in paniek als de gadget geen perfecte slaap aangeeft. Dan volgt obsessief gedrag om de volgende nacht te perfectioneren. Orthosomnisten proberen koffie uit hen leven te schrappen, beeldschermen tijdig uit te zetten of extra rustmomenten in te bouwen.

Slapeloosheid door orthosomnia

Maar juist door de obsessie voor de perfecte slaap, ontstaat slapeloosheid. Iemand die zó hard zijn best doet om te slapen, kan daardoor steeds slechter gaan slapen. “Je houdt jezelf er namelijk mee wakker. Zo ontstaat een vicieuze cirkel van machteloosheid, frustratie en stress”, legt GZ-psycholoog Isabel van Schie uit. Slapen lukt het beste als iemand er juist niet mee bezig is.

Meer vertrouwen in een gadget dan in een medisch professional

Somnoloog Sebastiaan Overheem spreekt mensen die zelf hulp zoeken voor slaapproblemen die zij door hun FitBit, smart watch of app hebben vastgesteld. Hij zegt dat sommige mensen hun gadget soms meer vertrouwen dan een medisch expert. De Consumentenbond waarschuwt mensen dan ook voor de aankoop van hun wearable: koop hem niet specifiek om je slaap te meten. En daar scharen Overheem en Van Schie zich achter. Ondanks dat mensen de disclaimers meestal negeren, staat er wel degelijk op slaapgadgets dat het geen medisch instrument is. Het moet leuk blijven en kan dus gebruikt worden om inzicht te krijgen in bedtijden en slaapgedrag, maar er moet geen sport van gemaakt worden om de statistieken almaar te verbeteren.

Bovendien is het zo dat slaaptrackers alleen kijken naar bewegingen en de hartslag, terwijl volgens somnoloog Alexander van Daele de enige doeltreffende maner om de kwaliteit van slaap te analyseren, de hersenactiviteit is. En dat is alleen mogelijk met een polysomnografie met elektroden op het hoofd. Een beter plan vindt hij het bijhouden van een slaapdagboek en het idee van acht uur slaap proberen los te laten. Voor sommigen is acht uur echt nodig, maar voor anderen is zes of zeven uur slaap net zo goed. “We moeten stoppen met te focussen op de kwantiteit van slaap en meer zorg dragen voor de kwaliteit ervan.”

Genezen van orthosomnia?

Wie afscheid wil nemen van zijn orthosomnia, krijgt vooral het advies om te stoppen met het dragen van wearables. Blijven de klachten na een tijdje aanhouden, dan kan het lonen om een afspraak te maken met de huisarts. Verschillende behandelaars bieden tegenwoordig behandelingen tegen slaapstoornissen.

Door: Nationale Zorggids / Johanne Levinsky
Bronnen: Algemeen Dagblad, Libelle, NPO 3