Alternatief wellness-programma van Defensie veroorzaakte juist klachten bij gezonde militairen

Gezonde militairen die deelnamen aan een alternatieve behandelingsmethode voor het ‘vergroten van de mentale weerbaarheid’, kregen juist te maken met psychische klachten, zo blijkt uit inspectierapporten van Defensie. Het wellness-programma BaseQamp, aangeboden door het ministerie van Defensie, is inmiddels stopgezet, zo meldt Follow the Money.

BaseQamp, een programma dat intern binnen Defensie op weerstand stuitte, maakte gebruik van alternatieve behandelmethoden. Het werkte met artsen die ‘westerse medicijnen ontoereikend’ achtten en met niet-gecertificeerde psychologen. Vooral dit laatste baarde experts zorgen, omdat BaseQamp zich ook richtte op veteranen met trauma’s.

Voorzitter Rudolf Ponds van het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) waarschuwde dat ongekwalificeerd wroeten in trauma’s zonder gevaar is: “Dat moet je buitengewoon zorgvuldig doen. Zeker bij meer ernstige mentale aandoeningen zoals trauma’s kun je behoorlijke schade aanrichten.”

Klachten en nazorg

Uit meerdere rapporten van de Inspectie Militaire Geneeskunde (IMG) blijkt dat deelname aan BaseQamp leidde tot noodzakelijke nazorg, terwijl het programma juist gezonde militairen moest gezond houden en uitval moest voorkomen. Exacte aantallen militairen met klachten worden niet genoemd, maar de inspectie spreekt van ‘enkele voorbeelden van defensiemedewerkers die kampen met psychische klachten na het volgen van het programma BaseQamp’.

Een ander rapport noemt ‘situaties waarbij een trauma werd opgehaald tijdens een programma en een deelnemer vervolgens in de zorgketen terechtkomt’. Defensie kan dit laatste niet bevestigen ‘vanwege het medisch geheim’.

Kamervragen en stopzetting

De publicatie van Follow the Money over het project leidde tot Kamervragen van toenmalig BBB-kamerlid (en huidige staatssecretaris van Defensie) Gijs Tuinman. BaseQamp werd vorige maand stopgezet. Hoewel procedurele redenen werden genoemd voor de stopzetting, zoals de beëindiging van de pilot eind 2023 en de slechte naam door berichtgeving, werd niet gemeld dat militairen psychische klachten hadden gekregen.

Alternatieve coaching in plaats van bedrijfsarts

Militairen zijn volledig afhankelijk van Defensie voor hun zorgverlening. Er is een groot tekort aan bedrijfsartsen, waardoor projecten zoals BaseQamp werden opgezet om de inzetbaarheid van militairen te vergroten. Echter, veel van deze programma’s missen wetenschappelijke onderbouwing en kunnen risico’s met zich meebrengen.

Risico’s en kritiek

BaseQamp gebruikte onder andere sjamanistische rituelen zoals cacao-ceremonies en ‘smudging’. Deze methoden hebben geen wetenschappelijke basis en kunnen de rechtspositie van militairen in gevaar brengen. Er is geen sprake van medisch beroepsgeheim, waardoor gedeelde ervaringen tijdens deze sessies juridische gevolgen kunnen hebben.

Defensie reageert niet op inhoudelijke vragen

Defensie heeft niet inhoudelijk gereageerd op vragen over de conclusies van de medische inspectie. Wel wordt gewerkt aan een beleidsreactie en wordt een tevredenheidsonderzoek met de deelnemers overwogen om te zien hoe zij BaseQamp hebben ervaren.

Dit incident benadrukt het belang van zorgvuldigheid en wetenschappelijke onderbouwing bij het ontwikkelen van welzijnsprogramma’s voor militairen.

Door: Nationale Zorggids / Fleur Zomer