Roken, hoge bloeddruk, hoog cholesterol, diabetes en nierschade zijn bekende risicofactoren voor hart- en vaatziekten. Maar ook stress kan een belangrijke risicofactor zijn. Maar hoe zit de relatie van stress met hart- en vaatziekten precies in elkaar? Onderzoekers van Icahn Mount Sinai en het Radboudumc hebben van het Amerikaanse NIH ruim 11 miljoen dollar ontvangen om de relatie tussen psychosociale stress, het immuunsysteem en ontstekingsprocessen die een rol spelen bij aderverkalking (atherosclerose) beter in kaart te brengen. Vanuit het Radboudumc zijn Niels Riksen en Willem Mulder betrokken bij het onderzoek, dat wordt gecoördineerd door Zahi Fayad van Icahn Mount Sinai.

“De huidige behandeling van hart- en vaatziekten richt zich niet op de nadelige gevolgen van stress”, zegt Riksen. “Daarom is het belangrijk om precies te begrijpen hoe stress feitelijk hartziekten veroorzaakt. Met de bevindingen kunnen we patiënten met hart- en vaatziekten in de toekomst wellicht ook helpen met stresstherapie en andere interventies. Dat is onverminderd belangrijk gezien de hoge ziektelast die deze aandoening veroorzaakt.”

In een eerder onderzoeksproject werden volgens Fayad al belangrijke vorderingen gemaakt: "We hebben verbanden geïdentificeerd tussen het zenuwstelsel, het immuunsysteem en het vaatstelsel. Ook toonden we aan dat mechanismen die stress signaleren, de ontwikkeling en terugval van atherosclerose beïnvloeden. We ontwikkelden instrumenten om hersengebieden te bestuderen die betrokken zijn bij het waarnemen van stress. Verder boekten we aanzienlijke vooruitgang om met beeldvormend onderzoek de stress-geassocieerde neurobiologie te meten in relatie tot hart- en vaatziekten. Met onze klinische onderzoeken krijgen we zicht op de neuro-immuun-arteriële signaalroute.”

Voortbouwend op het eerdere programma wil de onderzoeksgroep nu meer inzicht krijgen in het reprogrammeren van de immuunreacties die bijdragen tot atherosclerose. Het werk zal onder andere bestaan uit het evalueren van verschillende hersencircuits en het gebruik van verschillende beeldvormingsmethoden.

 

Daarnaast gegevens die zijn verkregen met bijvoorbeeld genomics en proteomics (-omics) optimaal geïntegreerd en geharmoniseerd. Mulder, die is gespecialiseerd in nano-medicine en immunologie: “Het onderzoek moet ons niet alleen meer inzicht geven in de neurobiologische signaalroute van stress naar hart- en vaatziekten. Hopelijk levert het ook goede aanknopingspunten op voor de ontwikkeling van effectieve behandelingen.”