Op Tiktok staat het vol met video’s over ADHD. Daarin komt echter veel informatie naar voren die niet klopt. Experts maken zich zorgen daarover. Zij zijn bang dat jongeren elkaar onterecht ‘de GGZ induwen’. Daarentegen bieden sommige video’s ook steun aan jongeren of kan het een aanknooppunt zijn voor ze om de juiste hulp te gaan zoeken. Dit blijkt uit een onderzoek van Pointer Checkt.
De video’s van de Australische tiener Connor Callec zijn inmiddels vaak bekeken. Zijn populairste video ‘POV you have ADHD’ over ADHD is meer dan 4,8 miljoen keer geliket. POV staat voor ‘point of view’ en ADHD is de afkorting voor ‘attention deficit hyperactivity disorder’. Callec laat vanuit zijn oogpunt zien hoe hij langs een park loopt en dat hij dat op een ‘ADHD-achtige’ manier doet. Hij loopt langs bomen waarvan hij de blaadjes afscheurt, of blijft staan bij een stoeptegel die afwijkt en die vervolgens aanstampt. In de video vraagt hij of andere mensen hetzelfde ervaren. De reacties zijn veelal gelijkgestemd en klinken vaak als: “I do that to every leaf I see.”
GZ-psycholoog Marnix Loer geeft aan dat het niet zo vreemd is dat veel mensen zich in de video herkennen. Hij zegt dat iedereen wel eens aan de blaadjes van een boom trekt. “Dat heeft echt niets met ADHD te maken.”
Zichtbaarheid op TikTok
Toch leggen veel mensen deze link wel na het zien van de video. In de reacties schrijft iemand “I’m really getting worried I might have ADHD.” Loer vindt het zorgelijk dat mensen zulke filmpjes zien en direct denken dat hen iets mankeert. “Als je denkt dat je iets hebt, dan kun je daar van alles bij gaan voelen en ervaren, wat waarschijnlijk niet klopt. Maar dat idee krijg je wel door zo’n filmpje.”
Ondertussen is ADHD uitgegroeid tot één van de meest zichtbare stoornissen op TikTok. In totaal hebben video’s met de hashtag ADHD meer dan 20 miljard weergaven. En door het algoritme krijg je steeds meer te zien als je een video interessant vindt.
Veel andere populaire video’s zijn concreter dan die van Connor. Wel lijkt er een gedeelde noemer te zijn. De meeste makers hebben zelf ADHD, maar noemen vrij algemene situaties in hun video’s die herkenbaar zijn voor veel mensen. Zo gaat het vaak over stemmingswisselingen, wegdromen tijdens een gesprek, je sleutels vergeten of niet kunnen studeren als je naar muziek luistert.
Disclaimer
Jeugdpsychiater Ronny Tan Paap is van mening dat er een disclaimer moet komen op de TikTok-video’s over ADHD: “Om een stoornis vast te stellen, moet je ook echt belemmeringen ervaren op de verschillende vlakken van je leven.” Hij geeft aan dat er ook mensen zijn waarvan we denken: ‘Nou, die zou wel eens een stoornis kunnen hebben.’ Daar voegt hij aan toe dat we dat nooit mogen stellen, aangezien een diagnose alleen kan als er problemen zijn. “Anders is het een label, en daar doen wij niet aan.”
Onterechte zorgen
Veel gedrag dat door TikTokkers wordt omschreven als ADHD, zoals stemmingswisselingen en besluiteloosheid, vallen eigenlijk niet onder de criteria van ADHD. Dit terwijl de beschrijvingen van de video’s dit vaak wel suggereren. Sanne te Meerman is onderzoeker aan de Universiteit van Groningen. Zij denkt dat het begrip van ADHD is ‘opgerekt’. Daarnaast is ze bang dat jongeren elkaar hierdoor onterecht diagnosticeren en elkaar ‘richting de psychiatrie duwen’.
Daarentegen geeft ze aan dat ze het mooi vindt dat jongeren elkaar een hart onder de riem willen steken en ervaringen met elkaar kunnen delen. “Maar ik heb er ook mijn bedenkingen bij.” Ze vindt dat jongeren minder snel conclusies moeten trekken over kinderen die druk zijn in de klas of zich minder goed kunnen focussen. Ze denkt dat hierdoor het probleem en de oplossing te veel bij de kinderen wordt gelegd, terwijl er ook moet worden gekeken naar de omgeving.
Door: Nationale Zorggids
