Gedrag narcisten wordt gedreven door nastreven sociale status

Succes hebben en gerespecteerd worden; dat wil toch iedereen? Narcisten gaan echter een stap verder. Hun motivatie om sociale status na te streven is zo sterk dat het andere behoeften overschaduwt, zoals het onderhouden van hechte relaties. Narcisten stellen alles in het werk om hun gewenste sociale status te bereiken en te behouden. Zijn ze daarin succesvol, dan wenden ze zich tot zelfverheerlijking. Wanneer hun sociale status wordt bedreigd, kunnen ze uithalen, anderen de schuld geven of hun toevlucht nemen tot bedreigingen en intimidatie. Dit meldt Tilburg University.  

In onze prestatiegerichte samenleving is het zoeken naar status diepgeworteld. Dit kan narcistisch gedrag vanaf de kindertijd voeden en versterken. Een sterke maatschappelijke focus op statuswinst en -verlies kan ertoe leiden dat mensen de wereld steeds meer gaan behandelen als een arena voor meedogenloze statusconcurrentie, stelt ontwikkelingspsycholoog Stathis Grapsas. 

Benadering narcisten sociale situaties

 Hij legde de motivaties en het gedrag van narcisten vast in het Status Pursuit in Narcissism (SPIN) -model, dat schetst hoe narcisten sociale situaties benaderen, hoe ze de gewenste status vinden en hoe ze zich gedragen om deze te bereiken. Er zijn grofweg twee strategieën te onderscheiden: zichzelf verheerlijken of anderen naar beneden halen. Uit het onderzoek blijkt ook dat narcisten op weg naar de top vaak het eigenbelang vooropstellen ten koste van het groepsbelang.

De inzichten uit het SPIN-model bieden aanknopingspunten voor verder onderzoek naar motivatie en zelfregulerende processen van narcisten. Het streven naar status wordt overal in de samenleving bevorderd; van ouders die hun kinderen prijzen voor hun prestaties tot sportteams die status ontlenen aan competitie en bedrijven waarin het streven naar een toppositie het hoogste doel is.

Narcisme in de kindertijd

Het empirische onderzoek van Grapsas toont aan dat narcisme al in de kindertijd en jongvolwassenheid verband houdt met een relatief sterke neiging om plezier te ervaren van statuswinst en ongenoegen van statusverlies. Toekomstig onderzoek kan licht werpen op de implicaties van deze affectieve afhankelijkheid van status en helpen begrijpen waarom sommige mensen narcistischer worden dan anderen.

Door: Nationale Zorggids