Verkiezingsprogramma’s 2023: dit gaat er gebeuren met de gehandicaptenzorg

Nog geen drie jaar na de laatste verkiezingen, staan op 22 november 2023 de Tweede Kamerverkiezingen weer op het programma. Iedere week delen we standpunten binnen de diverse sectoren in de zorg. Deze week: de gehandicaptenzorg. Net als veel andere sectoren in de zorg, staat ook de gehandicaptenzorg onder grote druk. Door personeelstekorten kunnen mensen met een beperking niet altijd in een instelling terecht en ook op het gebied van toegankelijkheid is er in Nederland nog een wereld te winnen. Wat beloven de politieke partijen deze Tweede Kamerverkiezingen? Welke veranderingen zijn er volgens hen nodig op het gebied van gehandicaptenzorg, toegankelijkheid en participatie? 

VVD

• Misbruik van het persoonsgebonden budget (pgb) wordt aangepakt
• Vooraf wordt goed vastgesteld of iemand zelf het pgb kan beheren
• Mensen met een beperking kunnen eenvoudiger (sport)hulpmiddelen aanvragen om zelfredzaam te blijven
• Mensen moeten hulpmiddelen makkelijker mee kunnen nemen, bijvoorbeeld bij een verhuizing
• De digitale vaardigheden van mensen met een handicap worden verbeterd, zodat zij makkelijk en snel contact kunnen hebben met een mantelzorger of zorgverlener, én niet onnodig hoeven te reizen
• In het jeugdstrafrecht worden cognitieve testen verplicht voor jongeren die hun eerste delict plegen. Hierdoor worden jongeren met een licht verstandelijke beperking sneller herkend
• VVD wil strenger optreden tegen iedere vorm van discriminatie, ook tegen mensen met een beperking
• De arbeidscapaciteit van mensen met een beperking dient veel beter te worden benut
• Het openbaar vervoer moet toegankelijk zijn voor mensen met een beperking
• Websites en apps van de overheid moeten altijd toegankelijk zijn voor blinden en slechtzienden of voor anderen met een beperking

D66

• D66 wil in aanvulling op het afschaffen van de kostendelersnorm voor mensen jonger dan 27 jaar, ook de kostendelersnorm afschaffen voor huishoudens waar huisgenoten, partners of familieleden (mantel)zorgen
• Bij aanvragen voor hulp, hulpmiddelen en uitkeringen moet worden uitgegaan van vertrouwen en van wat de mensen zelf aangeven nodig te hebben
• Mensen zijn niet altijd gebaat bij verder gespecialiseerde zorg. Het kan beter zijn om de zorg zoveel als mogelijk in de vertrouwde thuissituatie te verlenen en het gezin daarbij goed te ondersteunen
• Zorg voor mensen met een beperking moet minder een zorgkarakter krijgen, maar meer gaan over de kwaliteit van leven. Hiervoor is een bredere samenwerking in het netwerk om mensen heen nodig, zoals de zorgaanbieder, gemeente, vrijwilligers en familie
• Gezinnen met een kind met een ernstige verstandelijke en meervoudige beperking kunnen een hulpverlener krijgen die hen als vast aanspreekpunt bijstaat
• De groep gehandicapten die intensieve zorg nodig heeft, vergrijst ook. De toename van medische problemen bij deze groep blijft vaak onderbelicht. Ook wordt de zorg voor de mantelzorger te zwaar. Zij moeten meer ondersteuning krijgen en zorginstellingen moeten tijdig het gesprek aangaan om eventuele toekomstige problemen op te vangen
• Mensen met een levenslange en levensbrede beperking verdienen speciale aandacht. Door de complexiteit van hun zorgvraag, de verschillende financieringsvormen en loketten waar zij op aangewezen zijn voor het organiseren van de benodigde ondersteuning, en de financiële kwetsbare positie waarin zij zich bevinden als gevolg van hun situatie, ervaren zij nu grote beperkingen in het inrichten van hun leven naar eigen wens
• Mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) moeten beter gefaciliteerd worden om digitaal mee te kunnen komen. De kwaliteit van leven kan worden verhoogd als mensen digitaal kunnen participeren. D66 wil dat bestaande hulplijnen beter vindbaarder worden en de Informatiepunten Digitale Overheid beter worden toegerust voor deze doelgroep
• Sekszorg voor mensen met een beperking moet breder beschikbaar worden gesteld
• D66 wil onnodige herindicatie voor personen met een (levenslange) handicap en chronische ziekte schrappen

PVV

• Sociaal en beschut werk voor mensen met een arbeidsbeperking moet worden beschermd
• Zorg voor mensen met een levenslange beperking komt onder één wet te vallen

CDA

• Mensen met een beperking hebben recht op begeleiding naar werk via een sociaal ontwikkelbedrijf of een andere interventie
• Mensen met een beperking die een beschutte werkomgeving nodig hebben kunnen blijvend bij de regionale ‘Sociale werkplaats’ terecht
• Investering in een warm thuis voor mensen met een beperking door meer combinaties van wonen en zorg mogelijk te maken
• Er komt een nationaal plan voor de bouw van innovatieve woonvormen voor mensen met een beperking
• Het CDA zet fors in op emancipatie van mensen met een beperking. Zij moeten betere toegang krijgen tot openbaar vervoer, kantoren en publieke voorzieningen
• Uiterlijk in 2030 mag er geen onderscheid meer zijn in sportdeelname tussen mensen met een handicap en mensen zonder handicap
• Onnodige keuringen bij het verkrijgen van een invalidekaart voor mensen met een beperking worden geschrapt als door een arts is bekrachtigd dat deze beperking structureel is
• Mensen die vanuit een Persoonsgebonden Budget (PGB) zorg verlenen aan een gehandicapt familielid, mogen na het overlijden van het familielid niet in een armoedeval geraken. Er is hulp beschikbaar om betaald werk of een basisbaan te krijgen na het verlenen van mantelzorg
• In de gehandicaptenzorg wordt het zogeheten ‘regelarme werken’ ingevoerd

SP

• Bij verhuizing naar een andere gemeenten mogen eigen hulpmiddelen worden behouden
• Door gemeenten voldoende middelen te geven voor de zorgtaken wordt de eigen bijdrage overbodig
• Medewerkers in de gehandicaptenzorg krijgen meer zeggenschap over hun werkzaamheden en worden niet gedwongen om constant formulieren in te vullen
• In de langdurige zorg komt er een einde aan de ingewikkelde indicaties die niet gebruikt worden. De SP wil de langdurige zorg betalen op basis van zorgvraag, personeelsbezetting en omgevingseisen
• Betere zorg is nodig voor mensen met een handicap en chronisch zieken. Hun belangen verdienen dan ook meer aandacht in alle onderdelen van het overheidsbeleid. Kleinschalige woonvormen met 24-uurs zorg voor mensen met een beperking, is een goed alternatief binnen de huidige gehandicaptenzorg
• Familie, vrienden of buren kunnen in de ogen van de SP nooit gedwongen worden om professionele zorg te verlenen. Huidige mantelzorgers en vrijwilligers moeten juist meer ondersteuning krijgen in plaats van hogere werkdruk
• Het persoonsgebonden budget (pgb) moet wat de SP betreft behouden blijven en versterkt worden, onder meer door aanvragen niet meer op basis van financieringsvorm te doen maar op zorgbehoefte
• Georganiseerde aanbieders met personeel, zoals zorgboerderijen, Thomashuizen, thuiszorgaanbieders en aanbieders van begeleiding, moeten ook reguliere zorg gaan leveren. Dit vergroot de keuzevrijheid voor mensen die graag bij een aanbieder zorg willen, maar die geen pgb wensen

GroenLinks/PvdA

• Er komt een uitvoeringsplan om belemmeringen voor mensen met fysieke en mentale beperkingen weg te nemen op het gebied van mobiliteit. Denk aan brede fietspaden die aangepaste fietsen doorlaten en aan uitbreiding van de gehandicaptenparkeerkaart zodat gratis parkeren geldt voor alle reguliere parkeerplaatsen. Ov-materieel is altijd toegankelijk en ov-bedrijven mogen geen eisen stellen aan de toegang
• Doelgroepenvervoer is onderdeel van publiek vervoer en daar worden dan ook dezelfde voorwaarden aan verbonden
• Het Huis van de Arbeid is een plek waar mensen online en fysiek terechtkunnen met al hun vragen over werk, loopbaan, scholing, begeleiding naar werk en het ontwikkelingsbudget. Werkgevers kunnen er ook terecht voor het begeleiden van mensen met een beperking
• De overheid en grote bedrijven blijven verplicht om banen te creëren voor mensen met een beperking
• Er kom teen einde aan de praktijk dat mensen onder het minimumloon worden betaald door het systeem van loondispensatie volledig te vervangen door loonkostensubsidie
• Mensen met een (arbeids)beperking voor wie de reguliere arbeidsmarkt geen passend werk biedt, kunnen in dienst bij sociale ontwikkelbedrijven om er beschut of aangepast werk te doen. Ze halen er een diploma en krijgen begeleiding bij detacheringen of de doorstroming naar reguliere werkgevers
• De korte- en langetermijneffecten van overheidsbeleid worden getoetst op de positie van mensen met een beperking
• Blijvende financiële ondersteuning voor programma’s die zich specifiek richten op de emancipatie en het ondersteunen van mensen met een beperking
• Het VN-verdrag voor mensen met een handicap wordt volledig uitgevoerd. De definitie van algemene toegankelijkheid in dit verdrag wordt de norm en GroenLinks/PvdA wil vaart maken met de ratificatie van het Facultatieve Protocol van het VN-verdrag
• Zorglocaties zijn ook geschikt voor mensen met een meervoudige beperking
• Alle overheidscommunicatie, informatie van organisaties die een overheidstaak vervullen, informatie die wordt gefinancierd met publiek geld en het (digitale) betalingsverkeer zijn breed toegankelijk voor mensen met een beperking of worden dat gemaakt
• Er komen nieuwe gezamenlijke woonvormen voor mensen met een beperking die zorg nodig hebben
• Gemeenten moeten meer ruimte en middelen krijgen om de uitvoeringspraktijk van de Wmo te vereenvoudigen en te verbeteren. Voor mensen met een laag inkomen of een levensbrede en levenslange beperking komt er geen eigen bijdrage voor Wmo-hulp
• In de zorg komt er binnen de verschillende zorgwetten een aparte status voor mensen met een levensbrede en levenslange beperking. Binnen de Wet langdurige zorg komt een einde aan de eigen bijdragen voor mensen met een levenslange en levensbrede beperking en worden (sport)hulpmiddelen ruimhartig toegekend. Ook krijgen mensen recht op een gespecialiseerd vertrouwenspersoon die regelmatig langskomt
• Het persoonsgebonden budget ondergaat een hervorming, waarbij wordt uitgegaan van vertrouwen. Mensen krijgen een onafhankelijke langdurige indicatie, hoeven minder administratie bij te houden en de informele tarieven gaan omhoog zodat zorgverleners weer een fatsoenlijk loon kunnen krijgen. Daar waar zorgorganisaties pgb’s beheren, is er controle op fraude

Partij voor de Dieren

• Treinstations worden beter toegankelijk gemaakt voor mensen met een beperking
• Vanuit elke woonkern zijn de onderwijs- en zorginstellingen en de overheidsdiensten met het openbaar vervoer goed bereikbaar, ook voor mensen met een lichamelijke beperking
• De versobering van het vangnet voor jongeren met een beperking, de Wajong, wordt teruggedraaid. De overheid regelt waar nodig een zinvolle en nuttige dagbesteding met zo mogelijk doorgroeimogelijkheden naar een passende betaalde baan
• Er komt een recht op werk voor mensen met een arbeidsbeperking en een nieuw type sociale werkvoorziening die zorgt voor betekenisvol werk dicht bij huis, met voldoende begeleiding en een volwaardig inkomen
• Zorg vanuit de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) en zorg voor mensen met een beperking wordt bij voorkeur kleinschalig aangeboden (Wet Langdurige Zorg) en is in elke gemeente gelijkwaardig: welke zorg je kan ontvangen, mag niet afhangen van de gemeente waarin je woont. Wmo-zorgverleners worden beter ondersteund en betaald
• Het Rijk investeert extra in toegankelijkheid van alle scholen voor mensen met een beperking
• Een beperking mag niemand meer belemmeren om een stageplek, baan of woning te vinden. Discriminatie op de arbeids- en woningmarkt wordt aangepakt met duidelijk wetgeving, voorlichting en daadkrachtige handhaving
• Er komt een meerjarige, nationale strategie om de positie van mensen met een beperking en hun naasten verbeteren. Zij moeten volwaardig mee kunnen doen in de maatschappij. Validisme wordt serieus genomen als vorm van discriminatie. Politieke participatie door mensen met een beperking wordt bevorderd
• Drempels voor het stemmen voor Europese verkiezingen worden zo veel mogelijk weggenomen, met extra aandacht voor mensen met een beperking

ChristenUnie

• ChristenUnie maakt werk van de volledige implementatie van het VN-verdrag Handicap, samen met de mensen om wie dit gaat. Het facultatieve protocol van het VN-verdrag wordt zo snel mogelijk geratificeerd
• De partij wil investeren in de kwaliteit en beschikbaarheid van personeel en voorzieningen in de gehandicaptenzorg. Met in het bijzonder aandacht voor woon- en zorgplekken voor mensen met een verstandelijke beperking met een complexe zorgvraag
• Vanaf 2026 is er in elke gemeente minimaal één samenspeelplek voor kinderen met en zonder beperking
• Kinderopvang is zo veel als mogelijk toegankelijk voor kinderen met een beperking
• Overheidscommunicatie is eenvoudig, voorzien van infographics en zo nodig meertalig. In lijn met het VN-verdrag voor mensen met een beperking horen hier ook gebarentaal, ondertiteling en andere aanwijzingen voor communicatie bij
• Publieke gebouwen moeten toegankelijk zijn voor mensen met een beperking
• Iedereen verdient een kans te bewegen en te werken aan gezondheid, dus ook mensen met een beperking. Waar nodig vinden er aanpassingen van de fysieke toegankelijkheid van accommodaties plaats voor de gehandicaptensport
• De maatregelen uit het bestuursakkoord voor toegankelijk openbaar vervoer worden versneld en voor 2030 uitgevoerd
• Het vangnet in de vorm van de Participatiewet is niet stevig genoeg. Naast de hoogte van de uitkering zijn ook de regels niet goed. Bijvoorbeeld voor mensen met een medische urenbeperking. Daarom moeten de wijzigingen van de Participatiewet worden voortgezet
• Er moet een oplossing komen voor de huidige ’35-minners’-problematiek waardoor veel (chronisch) zieken eindigen in de bijstand 
• Alle overheden richten hun inkoop- en aanbestedingsprocedures zo in dat goede arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden gegarandeerd zijn en de inzet van mensen met een arbeidsbeperking wordt bevorderd
• Bedrijven en overheidsorganisaties met meer dan 25 fte aan personeel worden verplicht om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. Om deze werkgevers te ontzorgen komt er een regeling voor een begeleidingsbonus. Met deze begeleidingsbonus kunnen intensieve begeleiding en eventueel productieverlies worden gecompenseerd
• Er moet waardering komen voor werken met een medische urenbeperking. Zij vallen nu nog onder het strenge regime van de Participatiewet en er moeten meer maatregelen komen om deze groep meer (financiële) waardering te geven voor de maatschappelijke bijdrage die zij leveren via betaald werk
• Inchecken bij het reizen met de trein kan met bankpas, ov-chipkaart en via een app. Deze voorzieningen moeten ook toegankelijk zijn voor mensen met een visuele of fysieke beperking
• Mediadiensten moeten zich inspannen om hun aanbod toegankelijk te maken voor auditief en visueel beperkten. Bij crisiscommunicatie worden zo snel als mogelijk uitzendingen gemaakt die toegankelijk zijn voor mensen met een auditieve of visuele beperking

Forum voor Democratie

• Kinderen met lichamelijke of mentale beperkingen moeten niet gedwongen worden in een gewone klas te blijven zitten. Kinderen die niet mee kunnen komen moeten thuis onderwijs krijgen of naar speciale scholen

BBB

• BoerBurgerBeweging (BBB) wil investeren in de zorg thuis voor mensen met een beperking
• Het persoonsgebonden budget blijft bestaan
• Hulpmiddelen voor mensen met een lichamelijke beperking worden daadwerkelijk aangepast aan wat zij nodig hebben
• Als een zorgprofessional vaststelt dat een patiënt een blijvende lichamelijke of verstandelijke beperking heeft, vervalt de jaarlijkse indicatiestelling voor de Wmo en de wijkverpleging
• Leerlingen met een lichamelijke beperking of chronische ziekte dienen, net als hun leeftijdsgenootjes, naar de plaatselijke school te kunnen gaan
• Iedereen moet meekunnen in het openbaar vervoer. Steeds vaker blijkt het heel moeilijk voor mensen met een handicap om te reizen met het openbaar vervoer. Dit geldt met name voor mensen in een rolstoel. Het inplannen van een reis is lastig, soms is een lift op een station kapot of vervoer komt niet opdagen. Er moet een plan komen om dit te verbeteren

SGP

• De wetten rondom euthanasie moeten worden afgeschaft. Zolang dat niet het geval is, moet de overheid er alles aan doen om het aantal euthanasiegevallen te verminderen
• Zorg ervoor dat mensen met een levenslange lichamelijke beperking niet iedere keer opnieuw moeten bewijzen dat zij zorg nodig hebben

DENK

• DENK maakt zich hard voor een gelijkwaardige positie voor mensen met een beperking in onze samenleving

Volt

• Het VN-verdrag Handicap is binnen 5 jaar volledig geïmplementeerd in Europees en Caribisch Nederland
• Mensen met (een ervaring met) een beperking worden betrokken bij de totstandkoming, uitvoering en evaluatie van beleid dat hen aangaat
• Er komt meer vroegsignalering, extra (preventieve) zorg en begeleiding voor de groep mensen met een verstandelijke beperking. Zij hebben vaker moeite om mee te komen in de zich digitaliserende wereld, zijn vaker slachtoffer van (seksueel) misbruik en belanden vaker in de gevangenis
• Zwemles wordt gestimuleerd en beter toegankelijk voor mensen met een beperking
• De digitale wereld wordt toegankelijker voor mensen met een beperking door te beginnen met het 100 procent toegankelijk maken van alle overheidswebsites
• Volt wil een nieuw wettelijk recht op een periode van ‘aanpassingsverlof’ om ouders van een kind met een intensieve zorgvraag in staat te stellen om zorgarrangementen op te zetten

JA21

• Betere arbeidvoorwaarden en een reductie van de registratielast voor medewerkers in de gehandicaptenzorg
• Er komt een specifieke arbeidsmarktaanpak voor de gehandicaptenzorg
• Er mag niet verder bezuinigd worden op de Wet maatschappelijke ondersteuning. De opschalingskorting waarmee gemeenten mogelijk vanaf 2026 worden geconfronteerd, moet dan ook van de tafel
• JA21 steunt de bestaande zorgvuldige protocollen en regelgeving over abortus met een medische indicatie, zoals het geval kan zijn bij gevaar voor het leven van de moeder of ernstige handicaps bij het kind
• Topsport op alle niveaus, ook gehandicaptensport, krijgen structurele financiering

BIJ1

• Gedwongen zorg wordt in lijn met het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap uitgevoerd en er wordt meer zelfbeschikking ingeregeld voor personen die onbegrepen gedrag vertonen. Vrijheidsbeperkende maatregelen in instellingen (zoals de separeercellen) worden verboden
• Er moet meer toezicht komen op de naleving van het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap in het sociaal domein door het opstellen van een landelijk normenkader
• Mensen met een (onzichtbare) beperking verdienen een eerlijke kans op een duurzame baan en eerlijke betaling. Er wordt daarbij gekeken naar mogelijkheden en niet alleen naar de moeilijkheden
• Er komt meer (onafhankelijke) ondersteuning op de werkvloer zodat mensen met een beperking beter naar eigen inzicht kunnen participeren
• De mislukte Participatiewet wordt afgeschaft omdat deze niet leidt tot meer baankansen. In plaats daarvan zet BIJ1 in op sociale ontwikkelbedrijven
• De loondispensatieregeling in de Wajong wordt afgeschaft. Werknemers met een beperking worden als volwaardig medewerker aangenomen en betaald
• Op organisatieniveau moet gezorgd worden voor goede (in)formele mogelijkheden voor mensen met een beperking of chronische ziekte om vanuit een gelijkwaardige samenwerking mee te denken en mee te beslissen
• Zoveel mogelijk bestaande woningen worden geschikt gemaakt voor mensen met een beperking. Het VN Verdrag Handicap is hierin het uitgangspunt
• Scholen moeten volledig toegankelijk worden voor leerlingen met een beperking
• Er worden initiatieven ingevoerd door het hele land waarbij leerlingen met een beperking deel uitmaken van het regulier onderwijs
• Er worden sancties opgelegd als er geen concrete wetgeving en/of concreet beleid komt om de positie van mensen met een beperking te verbeteren, bijvoorbeeld als er ontoegankelijk wordt gebouwd
• Er wordt onderzocht hoe gender, etniciteit en seksualiteit invloed hebben op het leven en welzijn van mensen met een beperking, zodat economisch en sociaal beleid effectiever en inclusiever gemaakt kan worden
• Er komt een onderzoek naar de ervaringen van discriminatie en bejegening van mensen met een beperking. Er komt concreet beleid om deze discriminatie tegen te gaan, bijvoorbeeld door het geven van trainingen over de beginselen en normen van het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap
• Persoonsvolgende vervoersvoorzieningen voor mensen met een beperking worden mogelijk gemaakt. Voor mensen die niet met het openbaar vervoer kunnen reizen, worden oplossingen op maat gemaakt
• De oversteekduur van verkeerslichten wordt langer voor mensen met een lagere beweegsnelheid. Alle verkeerslichten worden gebruiksvriendelijk gemaakt voor mensen met een visuele beperking
• De Nederlandse Gebarentaal wordt als officiële taal erkend, zodat mensen met een auditieve beperking erkenning krijgen voor hun identiteit en taligheid. Het aanbieden van een gebarentolk wordt hierdoor ook verplicht gesteld
• Etniciteit, afkomst, nationaliteit, beperking, seksuele gerichtheid, genderidentiteit en genderexpressie worden in artikel 1 van de Grondwet opgenomen
• Toegankelijkheidseisen moeten worden meegenomen in digitaliseringsprocessen, waarbij ervaringen van mensen met een beperking worden meegenomen. Alternatieve kanalen zoals telefoon of loket moeten open blijven voor mensen die moeite hebben met digitale technologieën, zoals ouderen, laaggeletterden of mensen met een verstandelijke beperking
• Alle mensenrechtenverdragen krijgen rechtstreekse werking in het Nederlandse recht. Dit betreft in ieder geval het Kinderrechtenverdrag, het Vrouwenrechtenverdrag en het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap. Het facultatief protocol van het VN-verdrag inzake rechten van personen met een handicap wordt geratificeerd

Nieuw Sociaal Contract

• NSC zet in op een ambitieus sportbeleid met in het bijzonder aandacht voor de gehandicaptensport
• Voortbouwen op het Integraal Zorgakkoord (IZA), waarbij ondersteuning is voor een regionaal samenhangend zorgaanbod. Zorgaanbieders, zorgverzekeraars, welzijnswerk en overheden maken bindende afspraken over de toegankelijkheid, beschikbaarheid en betaalbaarheid. Bij regionale afspraken moeten ook de langdurige zorg en gehandicaptenzorg betrokken worden

50Plus

• 50PLUS vindt dat euthanasie toegestaan moet worden als er sprake is van ondraaglijk en uitzichtloos lijden
• 50PLUS zet zich in voor personen met een belemmering of een beperking

Door: Nationale Zorggids / Johanne Levinsky