Maar eerst: wat is het pgb, wie krijgt een pgb, en wie controleert de rechtmatigheid ervan?

Het persoonsgebonden budget is een bedrag dat hulpbehoevenden krijgen waarmee ze hun eigen zorgverlener kunnen uitkiezen. Wie in de Jeugdwet zit, de Wet langdurige zorg (Wlz), de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) of Zorgverzekeringswet kan aanspraak maken op een pgb om bijvoorbeeld hulp te krijgen bij het huishouden, of om verpleging, verzorging of 24-uurszorg in te schakelen.

De cliënt maakt zelf afspraken met zijn zorgverlener over de zorgvorm, de frequentie van de zorg en de zorglocatie. Wel zijn er een paar eisen waar cliënten aan moeten voldoen om daadwerkelijk aanspraak te maken op een pgb, dit verschilt echter per gemeente, zorgkantoor of zorgverzekeraar. De afgelopen tijd zijn instanties wel kritischer geworden als het gaat om het verstrekken van een pgb. Zo laat VGZ aan Omroep Gelderland het volgende weten: “Bij nieuwe cliënten geven we geen pgb meer als een cliënt dit niet zelf kan en als deze persoon ook niemand in zijn omgeving heeft die dit voor hem of haar kan doen.”

Of het persoonsgebonden budget juist besteed is, wordt gecontroleerd door de Sociale Verzekeringsbank, gemeenten en zorgkantoren. Onlangs bleek echter dat zorgkantoren moeite hebben met het controleren van de uitgaven van het persoonsgebonden budget. Dit betekent ook dat zij weinig mogelijkheden hebben om fraude aan te pakken. Zorgkantoren mogen namelijk niet zomaar de administratie van een zorgaanbieder inzien. Eén van de weinige manieren om te controleren of zorg daadwerkelijk geleverd is, is door cliënten thuis te bezoeken. Door cliënten te vragen of zij zorg krijgen, hoeveel zorg zij krijgen en of zij tevreden zijn, kunnen zorgkantoren erachter komen hoe een zorgaanbieder functioneert.

Frauderende broers met thuiszorgbureau

De meest recente zaak kwam deze week aan het licht. De recherche heeft twee broers die een thuiszorgbureau in Utrecht runnen opgepakt. Ze worden verdacht van jarenlange, stelselmatige fraude met pgb’s. Vermoedelijk gaat het om meer dan 6 miljoen euro. Eén van de grootste pgb-fraudebedragen tot nu toe.

De verdachten leverden met name zorg aan cliënten van Turkse komaf. Het vermoeden is dat er gefraudeerd is met pgb-geld en dat bijna 80 procent niet aan zorg is besteed. De broers worden verdacht van valsheid in geschrifte, oplichting en het witwassen van crimineel geld. Er is beslag gelegd op tien auto’s, waaronder een BMW, Audi en een Porsche. Waarschijnlijk zijn de pgb-gelden ook hieraan uitgegeven.

Rigtergroep besteedde zorggeld aan huur 

De Rigtergroep heeft volgens de gemeente Nijmegen voor 1,1 miljoen euro gefraudeerd. De Rigtergroep huisvestte veertig cliënten op verschillende plaatsen in de stad en maakte misbruik van het geld dat eigenlijk aan zorg besteed had moeten worden. Dat geld werd onrechtmatig besteed aan het betalen van de huur en er werd veel meer zorg gedeclareerd dan er in werkelijkheid werd verleend. De zorginstelling meende vorig jaar juli echter helemaal geen fraude te hebben gepleegd. Zo zou de gemeente niet snappen hoe het gebruik van een pgb voor begeleid wonen eigenlijk werkt.

Bestuurder Vivence fraudeerde voor 2 miljoen euro

De oud-bestuurder van zorginstelling Vivance kreeg in december een celstraf van vier jaar opgelegd. Hij en vijf andere verdachten zouden bijna 2 miljoen euro, dat voor de zorg bedoeld was, in eigen zak hebben gestoken. De Rotterdammer zou op kosten van de instelling voor verstandelijk beperkten een villa hebben gehuurd en diverse auto’s hebben gekocht, waaronder een BMW i8 (147.000 euro).

En meer…

Een andere groep verdachten kreeg eveneens in december een celstraf opgelegd. In deze zaak gaat het om zes verdachten die samen zo’n één miljoen euro verduisterden. Ze werkten voor een bemiddelingsbureau en waren zorgverlener. Pgb-houders werden betrokken bij de criminele zaken: ze waren er zelfs van op de hoogte en kregen een geldbedrag voor hun medewerking. 

Een 43-jarige vrouw uit Hattemerbroek kreeg in november een celstraf van vier maanden opgelegd, een proeftijd van drie jaar en een taakstraf van 240 uur. Ze zou 44.000 euro hebben verduisterd dat bedoeld was voor het persoonsgebonden budget van haar cliënten.

In september hoorden vier verdachten een celstraf van 3,5 jaar tegen zich eisen. Gezamenlijk zouden ze meer dan 1,2 miljoen euro achterover hebben getikt. Een medewerker van de zorgstichting waar de verdachten werkten regelde valse facturen waarmee de pgb’s werden verantwoord. Een andere zaak in september bracht een fraude van 4 miljoen euro aan het licht. Het geld dat was bestemd voor zorg aan gehandicapte jongeren werd onder meer gebruikt voor woningen, auto’s en het spekken van hun eigen bankrekeningen. 

Het gaat in bovenstaande gevallen met name om professionals die pgb-gelden onrechtmatig gebruiken, maar in sommige gevallen doen ook cliënten niet wat ze moeten doen. Zo ontving een moeder een pgb voor haar zoon. Ze had dit alleen niet op haar eigen naam aangevraagd, maar op de naam van haar buurvrouw. Omdat die zou helpen. Dit bleek echter niet waar te zijn, want de buurvrouw ontving helemaal niets. Waarschijnlijk heeft de moeder het geld gebruikt voor rijlessen, het repareren van een auto en het doen van boodschappen.

Nu de regels omtrent het verstrekken van een pgb waarschijnlijk strenger worden, kan de fraude hopelijk aan banden gelegd worden. De afgelopen paar jaar zijn er zoveel fraudegevallen aan het licht gekomen, dat ingrijpen noodzakelijk is. 

Door: Redactie Nationale Zorggids