Gehandicaptenzorg onder druk: zzp’ers en lage tarieven dwingen tot uitstel van investeringen

Een belangrijke oorzaak van de financiële problemen is de toenemende afhankelijkheid van zzp’ers en andere niet in loondienst werkende medewerkers. Door een krappe arbeidsmarkt, een hoog ziekteverzuim en de complexiteit van de zorgvraag, is het aandeel PNIL in de totale personeelskosten de afgelopen vijf jaar verdubbeld, van 6% naar bijna 13%. In absolute termen zijn deze kosten zelfs verdrievoudigd.

Het ziekteverzuim in de gehandicaptenzorg is ook fors gestegen, van 5,1% in 2014 naar 8,1% in 2023. Dit drijft de kosten verder op en beperkt de mogelijkheden om te investeren in verbeteringen.

Lage tarieven en bezuinigingen vanuit het Rijk

Finance Ideas wijst daarnaast op de geplande bezuinigingen in de Wet langdurige zorg (Wlz). Vanaf 2026 staat bijna 200 miljoen euro aan bezuinigingen gepland, wat de financiële ruimte van zorginstellingen verder beperkt. De tarieven houden volgens de analisten onvoldoende rekening met de stijgende kwaliteitseisen en noodzakelijke investeringskosten.

Verschillen tussen grote en kleine instellingen

De analyse laat zien dat de financiële situatie sterk varieert tussen zorginstellingen. Grote zorgorganisaties, die vaak complexere doelgroepen bedienen, hebben gemiddeld lagere winstgevendheidsmarges. Bij deze instellingen zijn verzuimpercentages en de inzet van PNIL vaak hoger.

Kleinere instellingen met een omzet tot 50 miljoen euro presteren daarentegen beter, met marges die gemiddeld 2,1% boven het sectorgemiddelde liggen. Dit komt deels doordat zij een groter aandeel van hun inkomsten uit de Wlz halen, wat relatief kapitaalintensiever is.

Vicieuze cirkel bedreigt toekomstbestendigheid

De combinatie van stijgende kosten, bezuinigingen en het uitblijven van investeringen leidt volgens Finance Ideas tot een vicieuze cirkel. Het uitstel van investeringen resulteert in verouderd vastgoed, wat minder aantrekkelijk is voor zowel cliënten als personeel. Dit kan leiden tot leegstand en verdere inefficiënties, die de continuïteit van de zorg in gevaar brengen.

Oproep aan beleidsmakers en zorginstellingen

Om de toekomst van de gehandicaptenzorg te waarborgen, zijn zowel beleidsmakers als zorginstellingen aan zet. De analisten benadrukken dat naast een herziening van de tarieven, ook managementkeuzes binnen zorginstellingen een rol spelen. Financiële en operationele optimalisatie zijn noodzakelijk om de sector weerbaarder te maken tegen de huidige uitdagingen.

De sector staat voor een gezamenlijke verantwoordelijkheid om een duurzaam en toekomstbestendig zorgsysteem te creëren, waarbij zowel kwaliteit als financiële stabiliteit gewaarborgd zijn.

Door: Nationale Zorggids / Fleur Zomer