Soorten vaccins

Farmaceuten kunnen verschillende soorten vaccins ontwikkelen. Zo is er het klassieke vaccin dat het virus in verzwakte vorm bevat. Hierdoor leert het immuunsysteem het beste zich in de toekomst te verweren tegen het virus. Wel is het lastig om niet teveel en niet te weinig van het virus in het vaccin te stoppen.

Hiernaast kan er ingezet worden op een vaccin met een 'geïnactiveerd' virus, waarbij het virus dus warmte of chemicaliën is gedood. Ook hier is het lastig om te zorgen dat mensen er niet toch ziek van worden.

Als derde optie is er het eiwitvaccin, waaronder het griepvaccin valt: een vaccin met een stukje van het virus erin. Ongeveer 40 van de 110 vaccins die nu wereldwijd in de maak zijn, richten zich hierop. Hiervan kunnen er veel geproduceerd worden, maar het blijkt lastig om de gewenste immuunrespons te krijgen.

Ten slotte is er het DNA- of RNA-vaccin. Hierbij wordt de genetische code (DNA) van het virus in het vaccin gestopt. Op dit soort vaccins zetten ongeveer 25 van de vaccinmakers in, maar of het succesvol zal zijn is niet te zeggen, zo meldt dagblad Trouw.

Welke stappen worden er gezet bij de ontwikkeling van een nieuw vaccin?

Een vaccin voor een nieuw virus als het coronavirus ligt dus helaas niet zomaar op tafel. Meestal gaat er ongeveer tien tot vijftien jaar overheen voordat het op de markt is. Britse farmaceut GlaxoSmithKline (GSK) beschrijft op haar website welke stappen er gezet moeten worden voordat een vaccin ook echt toegediend kan worden aan patiënten:

• Eerst worden er preklinische tests uitgevoerd: het doel van deze fase is om inzicht te krijgen in de werking van het mogelijke vaccin en hoe het vaccin het lichaam zal beïnvloeden.
• Vervolgens volgt er klinisch onderzoek: na de preklinische tests wordt het vaccin getest op mensen. Klinisch onderzoek bestaat uit meerdere fases: in fase 1 bekijken onderzoekers in kleine groepen vrijwilligers de veiligheid, de afweerreactie en de tolerantie voor verschillende doses van het vaccin. In fase 2 wordt het vaccin bij een grotere groep mensen getest om bijvoorbeeld de doses te bevestigen. In fase 3 evalueren onderzoekers de bescherming in een groep van duizenden vrijwilligers die risico lopen op de infectie waar het vaccin voor bedoeld is. Deze fase kan jaren duren.

College ter bescherming van Geneesmiddelen beoordeelt werkzaamheid en veiligheid vaccins

Farmaceuten tonen alle informatie en gegevens die ze tijdens onderzoek verzamelen aan het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) of aan het European Medicines Agency (EMA). Het CBG beoordeelt samen met andere Europese landen de kwaliteit van het vaccin, of het vaccin werkt en of het veilig is. Als een vaccin er eenmaal is en ook daadwerkelijk wordt gebruikt, moeten farmaceuten een vinger aan de pols houden om de veiligheid en effectiviteit ervan te beoordelen. Soms zijn er nieuwe inzichten waardoor het vaccin breder ingezet kan worden.

Hoe lang duurt het nog voor er een coronavaccin beschikbaar is?

Hierover lopen de meningen ver uiteen. Gemiddeld duurt het dus minstens tien jaar tot een vaccin op de markt is en veilig en effectief gebruikt kan worden. Zoveel tijd hebben we bij het coronavirus niet, vinden veel wetenschappers. Amerika mikt op januari 2021. Ook China timmert hard aan de weg, daar worden al twee coronavaccins getest op mensen, zo vermeldt De Telegraaf. 

In Oxford, Engeland, dachten ze over een paar maanden, in september, een vaccin tegen Covid-19 klaar te kunnen hebben. Hoewel de ontwikkeling van het vaccin daar veelbelovend leek, komen wetenschappers daar nu op terug. Marjolein Kikkert, verbonden aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), nuanceert de teleurstellende uitkomsten van het Engelse onderzoek naar het coronavaccin, dat vooralsnog alleen op apen was getest. Volgens haar kunnen tests bij mensen weer hele andere resultaten opleveren. 

Volgens Leonoor Wijnans, senior beoordelaar en vaccinexpert bij het CBG, zou september volgend jaar misschien kunnen. Maar, zo liet zij weten in een interview met het Dagblad van het Noorden, het kan ook nog wel twee jaar duren voordat er een vaccin is. Ook als het vaccin ontwikkeld is, kost het nog tijd om het in grote hoeveelheden te produceren en het aan te laten sluiten op de vraag naar het vaccin.

Welk land krijgt straks het coronavaccin?

Welk land zal het snelst komen met een veilig en effectief coronavaccin? Het lijkt inmiddels wel een wedstrijd geworden. Dat er een coronavaccin op de markt komt, betekent niet meteen dat ook Nederland hiervan gebruik kan maken. In het beste geval wordt het vaccin eerlijk over de hele wereld verdeeld en krijgen kwetsbare groepen het vaccin als eerste toegediend. Waarschijnlijker is het dat landen eerst de eigen bevolking zullen willen vaccineren, zoals president Trump bijvoorbeeld al heeft aangegeven. Volksgezondheidsexpert Ilona Kickbusch denkt dat het ervan af hangt waar het vaccin ontdekt wordt: “Door welk bedrijf, in welk land?”

Nederland werkt met andere Europese landen samen om coronavaccins veilig te stellen en hoopt op deze manier dat het vaccin eerlijk verdeeld zal worden. Eerder bleek al dat een Kamermeerderheid een voorstel van GroenLinks, om te zorgen dat alle landen via de WHO toegang krijgen tot het nieuwe coronavaccin, steunde.

Bronnen: Dagblad Trouw, GlaxoSmithKline, College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG), De Telegraaf , Volkskrant, Dagblad van het Noorden,  NOS, AD

Door: Nationale Zorggids