Uit recent onderzoek blijkt dat het adaptief vermogen van veel zorgorganisaties onvoldoende is. Volgens adviesbureau BDO overleeft bijna zeven op de tien zorginstellingen naar eigen zeggen de transitie niet door onvoldoende verandervermogen. ING constateerde eerder al: “Zorgorganisaties moeten voldoende flexibiliteit creëren in hun organisatie. Traditionele verdienmodellen in de zorg staan onder druk, wat ruimte geeft aan nieuwe, innovatieve businessmodellen.”

 

Hier wringt voor veel zorgorganisaties de schoen, want oude recepten zoals traditioneel verandermanagement, reorganiseren, kostenbesparingen, outsourcing en strategische planning bieden steeds minder vaak een oplossing. Het grote probleem bij dit soort oplossingen is dat men er nog steeds van uit gaat dat er gedurende kortere of langere tijd een stabiele situatie optreedt. Een periode waarin de organisatie in relatieve rust kan werken en waarin men wacht op een mogelijke volgende verandering. De werkelijkheid is echter anders. Veranderingen dienen zich voortdurend aan en zorgorganisaties moeten daar dagelijks een antwoord op zien te vinden.

 

Zorgorganisaties moeten ‘strategisch wendbaarder’ worden om te kunnen overleven. Meer ‘agile’ om een hip woord te gebruiken. Maar hoe doe je dat? Als we alle onderzoeken en publicaties op een rij zetten, dan blijken er in hoofdlijnen vier bouwstenen te zijn voor het realiseren van strategische wendbaarheid, namelijk:

 

1. Externe gerichtheid: de blik naar buiten.

2. Verbindend leiderschap: goed voorbeeld doet volgen.

3. Flexibele werkorganisatie: zelforganiserende eenheden.

4. Flexibele processen & ICT: modelleren en genereren.

 

Externe gerichtheid betekent het voortdurend monitoren van de omgeving waarin de organisatie opereert en het verzamelen van inzichten. Het gaat om het opbouwen van ‘strategische alertheid’ om tijdig trends, ontwikkelingen, kansen en bedreigingen te zien en het belang daarvan voor de organisatie in te schatten.

 

Verbindend leiderschap moet de omgeving verbinden met de eigen organisatie, maar ze moet ook zorgen dat intern ‘alle neuzen dezelfde kant op staan’. Essentieel hierbij is dat op organisatieniveau prioriteiten vastgesteld worden, dus business unit en afdeling overstijgend. Flexibel meebewegen met de omgeving kan namelijk betekenen dat processen en systemen gereconfigureerd moeten worden en dat mensen, middelen en budgetten – over business units en afdelingen heen – gerealloceerd  moeten worden.

 

Strategische wendbaarheid betekent het einde van de hiërarchische, bureaucratische en top-down gestuurde organisaties. Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden worden zo laag mogelijk in de organisatie belegd en gedelegeerd naar kleine resultaatgerichte eenheden en zelforganiserende teams met agile werkprocessen. Ondernemerschap is aanwezig tot op de werkvloer om snel te kunnen beslissen en te handelen als de situatie daar om vraagt.

 

Werkprocessen en ICT kunnen flexibeler gemaakt worden door toepassing van nieuwe concepten en hulpmiddelen zoals lean, scrum, frameworks, standaardisatie, modularisatie, software as a service en strategic aglity-systemen zoals Triggre. Hierdoor kunnen processen en ICT-systemen snel aangepast  worden als nieuwe marktkansen zich aandienen of als strategische prioriteiten wijzigen.

 

En last-but-not-least moeten zorgorganisaties de omslag maken van een langdurig en stroperig strategieplanningsproces, met vage kaderbrieven en wollige beleidsnota’s, naar een flexibel en cyclisch proces van ‘rolling strategy’. Door een continu ELOA-proces van experimenteren, leren, optimaliseren en accelereren kun je die strategie doelgericht, snel en flexibel uitvoeren.

 

Kortom, organisaties moeten de omslag maken van besturen naar ondernemen, van aansturen naar zelforganisatie, van top-down naar bottom-up, van beheersen naar loslaten en van hiërarchisch leidinggeven naar verbindend leiderschap. Hoe snel en wendbaar is jouw organisatie?

 

Over strategische wendbaarheid lees je meer in mijn nieuwe boek Hoe Agile is jouw strategie? Zo kun je snel en wendbaar ondernemen. Dit boek is te koop op www.managementboek.nl. Tot 21 juni 2016 met een introductiekorting van 20 procent. Ik wens je veel leesplezier en succesvolle wendbare toekomst!  

 

© Nationale Zorggids