Rustig op het strand

Op de radio valt me een reclame op. Het is van een organisatie die mensen voor de zorg levert. Hun boodschap komt erop neer dat je als manager jezelf en je team een fijne vakantie cadeau kunt doen door bij hen flexibele medewerkers in te huren deze zomer.

Ik heb het spotje nu een paar keer gehoord en raak er wat van geïrriteerd inmiddels. Dat heeft niets met dat bedrijf te maken of met het spotje zelf. Irritatie staat voor iets anders: ik heb te doen met al die bewoners in de gehandicaptenzorg die komende tijd te maken krijgen met allemaal nieuwe gezichten omdat vaste begeleiders met vakantie zijn.

Begeleiding

In de langdurige zorg gaat het vooral over begeleiding. Mensen met een beperking, maar ook ouderen, zijn niet (meer) in staat om zelf orde en structuur in hun leven aan te brengen. Daar hebben ze begeleiders voor. En dat begeleiden is een vak. Het vraagt dat je degene die je begeleidt kent. En ‘kennen’ is niet een beetje oppervlakkig kennen maar weten hoe iemand in elkaar zit, wat de geschiedenis is, welke thema’s er zijn, waar trauma’s zitten. Hoe beter je de ander leert kennen en hoe dieper de relatie is, hoe veiliger je voor een bewoner kunt zijn. Vanuit een opgebouwd ‘relationeel mandaat’ kun je de ander nabij zijn en begeleiden. Het is je toegestaan dat te doen.

Mogelijk dat ‘zorg’ in enge zin makkelijk vervangbaar is in tijden van vakantie. Het ene paar handen vervang je door het andere paar handen. En dan is het fijn als er een organisatie is die ‘handen’ regelt. Ik weet niet of het echt zo werkt, maar ik kan me voorstellen dat dingen als het aantrekken van steunkousen, koken, het huis schoonmaken en het uitvoeren van een verpleegtechnische handeling zonder al te veel gevolgen door onbekenden gedaan kan worden. Maar als we met ‘zorg’ ook ‘begeleiden’ bedoelen dan kan dat niet. Mensen met een verstandelijke beperking kunnen niet willekeurig professioneel begeleid worden. Een tijdelijk ingevlogen begeleider mist namelijk alle kennis die nodig is om te begeleiden. Het kan best een goede vakman of vakvrouw zijn die over een set vaardigheden beschikt die nodig is, maar die vaardigheden kunnen alleen maar ingezet worden vanuit de kennis van de persoon.

Doorlopend beschikbaar houden van kennis

Ik denk dat het bieden van stabiliteit en veiligheid voor bewoners in de gehandicaptenzorg niet primair vraagt om het regelen van getalsmatig genoeg handen, maar dat het gaat om het doorlopend beschikbaar houden van kennis van bewoners. Dat vraagt dus iets anders voor wat betreft de planning in vakantieperiodes. Natuurlijk is het van belang dat medewerkers met vakantie gaan; alleen dan kunnen ze dagelijks met een fris hoofd en onbelast aansluiten bij bewoners en alles geven wat ze hebben. Kunst is echter zóveel mensen hebben die over kennis van de bewoners beschikken, dat de vakantieperiode van vaste begeleiders geen gat slaat in de kwaliteit van de bezetting. In ons Thomashuis proberen we dat op te lossen door heldere afspraken over de planning te maken (spreiden van vakanties), door te zorgen voor overcapaciteit gedurende het jaar waardoor er in aantallen altijd voldoende medewerkers beschikbaar zijn en door tijdig leerlingen en stagiaires in te zetten die starten als er geen druk is en die vervolgens in de vakantieperiode voldoende veilig zijn.

Met deze insteek proberen we onze bewoners ook in de vakantieperiode continuïteit in veiligheid te bieden. Mogelijk stoort me dat het meest aan het spotje op de radio: fijn als de manager en het team lekker rustig op het strand kunnen liggen omdat de bezetting rond is, maar waar het om gaat is dat bewoners ook een fijne tijd hebben als de vaste begeleiders met vakantie zijn. En dat bewonersperspectief mist wat mij betreft. Het zou een zegen zijn als managers zelf pas met vakantie gaan als ze dat geregeld hebben.

Door: Nationale Zorggids / Jan-Willem Woensdregt