Interview Marja Ruijterman: ‘We zijn wijzer dan we denken’
Het leek me enig, werken met kinderen”, zegt Marja Ruijterman over haar jaar als leidster bij een kinderopvang, “maar dat was het niet. Ik liep te schreeuwen en te tieren en de kinderen schreeuwden en tierden terug”. Totdat een collega haar vertelde over de kracht van gedachten. Een wereld ging voor haar open. Ze kwam niet alleen zelf tot rust, maar ook de kinderen gingen als vanzelf rustig spelen. Nu inspireert ze anderen met haar ervaringen in columns en workshops op de werkvloer. Ter gelegenheid van de herdruk van haar boek ‘Placebo’s en fluitende fietsen’ met inspirerende verhalen sprak de Nationale Onderwijsgids met Marja over gedachtekracht.
In ieder van ons zit een goeroe, daarvan is Marja stellig overtuigd. “We zijn wijzer dan we vaak zelf denken, alleen gebruiken we de helft van onze wijsheid niet. Je kunt er heel snel bij komen, als je eenmaal weet hoe.” Dat levert mensen niet alleen veel op in hun persoonlijke leven maar ook in de dagelijkse praktijk van hun werk. Marja komt bijvoorbeeld geregeld bij zorgorganisaties. “Mensen die werken in de zorg willen graag dienstbaar zijn. Daar is niets mis mee, maar als je dat doet door je kleiner te maken, jezelf weg te cijferen, dan word je misbruikt. Zo mag het personeel in de thuiszorg steeds minder doen bij een cliënt. Dan krijg je dat mensen in hun eigen tijd nog eens de ramen komen lappen omdat ze weten dat er toch geen dochter is die dat doet. Vaak zijn dat de mensen die ook al voor hun eigen ouders zorgen of nog kleine kinderen hebben. Ze werken zich totaal over de kop. Als ik dan vraag of ze nog wel tijd hebben voor zichzelf, kijken ze me vreemd aan. Ik help mensen te beseffen wat ze doen. Hebben ze het eenmaal door, dan gaat het heel snel en dan doorbreken ze het patroon”.
Marja is ervaringsdeskundige. “Ik had altijd een chaos in mijn hoofd. Alles kwam me moeilijk en ingewikkeld voor en ik dacht vaak dat mensen me niet moesten. Totdat ik iemand ontmoette die tegen me zei: ‘Marja, jij bent degene die denkt, dus kun jij ook je gedachten gebruiken en kiezen. Daar had ik nog nooit bij stilgestaan.” Ze oefende vervolgens elke dag: welke gedachten heb ik nu en heb ik daar wat aan? Zo niet, waar heb ik dan wel wat aan? “Zodra je dat denkt, schiet je meteen in de constructieve kant en blijf je niet hangen in die zich herhalende negatieve gedachten die veel mensen hebben. Zo’n tachtig procent van Nederland is aan het malen”. Marja geeft een aantal voorbeelden van constructieve gedachten: ‘Ik ga dat wat er gebeurd is goed verwerken’ als er iets te verwerken valt bij zowel nare als mooie gebeurtenissen, ‘ik ga mezelf en anderen vergeven’ bij gevoelens van wrok, ‘ik ga voelen wat ik te voelen heb’ bij teveel denken en ‘ik adem nu uit’ in stresssituaties of tijdens een ruzie waardoor mensen vaak een te hoge ademhaling krijgen.
Veel van de mensen die bij haar komen hikken tegen een burn-out aan of zijn net weer aan het opkrabbelen. Zij hebben zich jarenlang groot gehouden en hun gevoelens opgekropt. “Dingen moeten doen of zien gebeuren waarmee je het niet eens bent maar er niets van durven zeggen uit angst je baan te verliezen. Blijven zitten op een plek die niet bij je past maar wel klagen onder elkaar. Het is doodvermoeiend om niet jezelf te kunnen zijn”, weet Marja en dat is jammer, want: “Mensen in de zorg en het onderwijs bijvoorbeeld hebben vaak veel inzicht in hoe dingen gebeuren in hun organisatie. Toch zijn het de managers die de beslissingen nemen en vertellen hoe het moet. Als mensen daar dan tegenin gaan worden ze al gauw weggezet als negatievelingen. Dan houden mensen hun mond verder en groeit de frustratie.” Volgens Marja kunnen mensen juist uit die frustraties hun inspiratie putten. “De situaties waarvan ik dacht dat ze me om zeep hielpen of die me heel erg kwetsten, bleken later heel waardevol, omdat ik er wat van leerde”.
Gedachtekracht van jongs af aan
Kinderen zouden al van jongs af aan moeten leren dat ze invloed hebben op hoe en wat ze denken en dat ze dat uitstralen op hun omgeving, vindt Marja. Gedachtekracht als vak op de basisschool lijkt haar dan ook fantastisch. “Kinderen, en veel volwassenen ook trouwens, zijn zo afhankelijk van wat anderen van ze denken en gaan mee in de mentaliteit van hun omgeving. Als we ze leren om hun eigen gedachten te creëren en daar ook wat mee te doen, zou dat een grote omslag in de samenleving teweeg kunnen brengen. Het zou bijvoorbeeld een heleboel pesterij op school kunnen schelen. Pesters hoeven zich niet langer stoerder voor te doen dan ze zijn en kinderen die gepest worden, zouden er minder last van hebben omdat ze niet de akelige dingen geloven die over hen gezegd worden.” Bewustzijn is daarbij het toverwoord. Niet alleen voor kinderen, maar ook voor de leraren. De pedagogiek heeft in de afgelopen decennia grote ontwikkelingen doorgemaakt, maar toch weten docenten niet altijd wat ze een kind aandoen. De zelfverzekerdheid die kinderen van nature hebben, kan dan snel worden ingedamd. Veel leraren gaan hier al goed mee om maar toch benadrukt Marja nog eens de grote rol die leerkrachten spelen in de ontwikkeling van kinderen. Niet alleen in de basisschoolleeftijd maar ook later. “Ik kom wel eens op vwo’s om met de scholieren te praten over hun studiekeuze. Als ik dan vraag naar hun kwaliteiten hebben ze geen flauw idee. Daar wordt niet over gesproken in de klas want leraren hebben er de tijd niet voor. Daar snap ik niks van. Juist in deze tijd waarin zo gehamerd wordt op talentontwikkeling. Er wordt gekeken naar cijfers en prestaties maar wat zit er nu werkelijk in een kind?”
Marja is sinds 1993 schrijfster en coach. Ze kijkt met een tevreden gevoel terug op wat ze heeft bereikt. “Van iemand die dacht dat ze niks kon, ben ik iemand geworden die mensen inspireert om van zichzelf te houden en ook op die manier met anderen te communiceren. Uiteindelijk komt het daar altijd op uit. Mensen die onzeker van zichzelf zijn maken zich kleiner dan anderen, leraren bijvoorbeeld, die bang zijn voor hun eigen leerlingen. Het omgekeerde gebeurt ook, dat mensen uit onzekerheid gaan overcompenseren en vervolgens hun personeel vreselijk onder de duim houden. Het besef van gelijkwaardigheid is een belangrijke gedachtekracht: ook al zijn we allemaal totaal verschillend, we zijn evenveel waard en we hoeven niet afhankelijk te zijn van de liefde van anderen. Wie zo kijkt naar zichzelf en zijn omgeving, kan weer genieten van het leven”.
© Nationale Onderwijsgids
Ook het boek ‘Placebo’s en fluitende fietsen‘ van Marja bestellen? Klik hier!
