Onjuiste registratie bemoeilijkt vermindering van dwangmaatregelen in ggz

Uit de cijfers van de IGJ blijkt dat ongeveer 25% van de registraties niet correct is aangeleverd. Dit leidt tot een vertekend beeld, zoals de melding dat patiënten in totaal 3,4 miljoen uur zouden zijn ingesloten. De IGJ vermoedt dat deze overschatting voortkomt uit fouten, zoals vergeten registraties stop te zetten na beëindiging van een separatie. Hierdoor ontstaan onnauwkeurige cijfers die niet representatief zijn voor de werkelijke situatie.

Eric Noorthoorn, deskundige op het gebied van dwangmaatregelen in de ggz, stelt dat de hectische omgeving op gesloten afdelingen bijdraagt aan deze fouten. Verpleegkundigen moeten separaties handmatig registreren, vaak onder stressvolle omstandigheden, en het beëindigen van de registratie wordt soms over het hoofd gezien.

Gevolgen van gebrekkige registratie

Het gebrek aan consistente en nauwkeurige registratie belemmert volgens Noorthoorn de mogelijkheid om het gebruik van dwangmaatregelen te verminderen. Zonder betrouwbare data kunnen zorginstellingen niet analyseren hoe vaak en waarom separaties worden ingezet, waardoor patronen onzichtbaar blijven. Dit vergroot het risico dat meer mensen gesepareerd worden dan nodig is.

Als voorbeeld noemt hij patiënten met een verstandelijke beperking, die zonder specifieke interventies langer opgesloten bleven. Door goede registratie bleek dat deze groep meer risico liep, waarna gerichte aanpassingen zorgden voor minder separaties.

Onenigheid over definities

Naast registratiefouten spelen ook verschillen in interpretatie van wat als insluiting telt een rol. Sommige instellingen beschouwen een patiënt die zijn kamer niet mag verlaten als “ingesloten”, zelfs als de deur niet op slot is. Andere instellingen registreren dit niet als insluiting, wat leidt tot inconsistenties. Daarnaast wordt dwangmedicatie niet overal op dezelfde manier vastgelegd, hoewel het toedienen van medicatie tegen iemands wil als even ingrijpend wordt ervaren als separatie.

Dashboard als voorbeeld

Ggz-instellingen zoals GGNet gebruiken realtime dashboards om dagelijks inzicht te krijgen in het gebruik van dwangmaatregelen. Een coördinerend medewerker controleert regelmatig de gegevens en neemt actie bij opvallende cijfers. Dit soort systemen kan fouten minimaliseren en zorgteams helpen bijsturen op basis van actuele data.

Pleidooi voor landelijk platform

Noorthoorn benadrukt de noodzaak van een onafhankelijk landelijk registratieplatform. Een dergelijk platform zou uniforme gegevensverzameling mogelijk maken en instellingen helpen leren van elkaars ervaringen. Hij pleit voor een structuur die losstaat van de IGJ, zodat instellingen minder terughoudend zijn in het rapporteren van stijgende cijfers.

Politieke actie nodig

Het huidige gebrek aan consistente registratie belemmert zowel de regie van de IGJ als de mogelijkheden van instellingen om dwangmaatregelen te verminderen. Een onafhankelijk platform en een gezamenlijke aanpak zouden kunnen bijdragen aan betere inzichten en een veiligere, mensgerichtere zorg. Hiervoor is echter politieke wil nodig om uniforme standaarden te implementeren en instellingen hierin te ondersteunen.

Door: Nationale Zorggids / Fleur Zomer