Wat is het shakenbabysyndroom?
Regelmatig komen berichten in het nieuws over een vader of moeder die terechtstaat voor het doodschudden van zijn of haar kindje. Een baby overlijdt niet altijd aan de gevolgen van het schudden, maar kan er ook ernstig letsel aan overhouden. Wat zijn de gevolgen van shakenbabysydroom? En hoe weet je of daar sprake van is?
Het shakenbabysyndroom heet in het Engels inflicted traumatic brain injury. Dat zegt al enigszins iets over de impact van deze zeer ernstige vorm van kindermishandeling. Een ouder of verzorger schudt een kindje dan zo hard door elkaar dat hij of zij daar klachten aan overhoudt en er in de ergste gevallen aan overlijdt. Baby’s tot een jaar of 1 hebben het grootste risico op blijvend letsel door schudden, en dan met name kindjes tussen de 3 en 8 maanden. Maar ook dreumesen en peuters kunnen door het schudden letsel oplopen.
Waarom is schudden zo gevaarlijk?
Baby’s hebben een relatief groot en zwaar hoofd in verhouding tot de rest van het lichaam en de nekspieren zijn vaak niet op sterkte. Als een jong kindje dan door elkaar wordt geschud, kan het zijn of haar hoofdje onvoldoende ondersteunen. Ze kunnen daardoor (blijvend) letsel oplopen aan de hersenen, bloedvaten en zenuwen en kunnen aan de gevolgen daarvan overlijden. Uit onderzoek blijkt dat kindjes met het shakenbabysyndroom zeker 5 tot 20 seconden door elkaar zijn geschud.
Letsel is niet altijd direct zichtbaar. Symptomen van hersenletsel zijn overgeven, moeite met ademhalen, verminderd bewustzijn, epilepsie, verlaagde spierspannen en in sommige gevallen coma. In 25 procent van de gevallen komt een baby te overlijden na door elkaar te zijn geschud. Ongeveer 80 procent van de overlevenden heeft blijvende schade, zoals een verstandelijke beperking, doofheid, blindheid, leer- en gedragsproblemen en ontwikkelingsachterstanden.
Waarom schudden ouders en verzorgers hun kind?
Vaak is aanhoudend huilen van een baby een reden voor ouders om hun baby door elkaar te schudden. Ze krijgen hun kindje niet stil en worden boos, voelen zich machteloos of ervaren pure wanhoop en beginnen met schudden. Mannen schudden vaker hun kindje door elkaar. Naast frustratie, vermoeidheid en boosheid zijn er nog andere risicofactoren: plegers van huiselijk geweld schudden hun kindje vaker door elkaar. Net als mensen die slecht kunnen omgaan met woede en mensen die beperkte vaardigheden hebben om zich aan te passen aan stressvolle situaties. Ook beperkte sociale steun, de jonge leeftijd van ouders en een instabiele gezinssituatie zijn risicofactoren.
Het Nederlands Jeugdinstituut adviseert ouders in die situatie om hun kindje op een veilige plek te leggen, aan iemand anders in de buurt te geven of afstand te nemen.
Uit onderzoek van een paar jaar geleden blijkt dat schudden, smoren of slaan van een baby bij bijna 6 procent van de ouders wel eens is gebeurd. Jaarlijks komt dat neer op zo’n 40 baby’s die opgenomen worden in het ziekenhuis.
Wat doe je als je symptomen van het shakenbabysyndroom ziet?
Het is belangrijk om snel te handelen als iemand ziet dat een baby kampt met het shakenbabysyndroom. Door snel medische hulp in te schakelen, kunnen de gevolgen worden ingeperkt. Artsen kunnen zwelling in de hersenen bijvoorbeeld behandelen.
Zodra er een vermoeden van schudden is, treedt de Meldcode kindermishandeling in werking en wordt er onderzoek gedaan naar de oorzaak van het letsel.
Enkele recente zaken waarin een ouder of verzorger terechtstond voor zware kindermishandeling:
OM eist 30 maanden cel voor poging tot doodslag op 3 maanden oude baby
8 jaar cel voor doodschudden 9 maanden oude dochter
Moeder overleden baby loog over oorzaak vervormd hoofdje
Door: Nationale Zorggids / Johanne Levinsky
Bronnen: Nederlands Jeugdinstituut, Dagblad van het Noorden, Nederlands Centrum Jeugdgezondheid
