Als een echtscheiding een vechtscheiding wordt, verliezen kleinkinderen hun wortels

Sinterklaas liet elk jaar op 5 december een mand met cadeautjes achter. Hij bleek zeer behendig die te vullen met veel verrassingen voor weinig geld. Over mijn verlanglijst waren mijn ouders héél duidelijk: “Dat bovenste cadeau, echte kunstschaatsen, dat hoef je niet te verwachten van Sinterklaas. Daar begint hij echt niet aan”.

Tot mijn grote geluk en verbazing kreeg ik die echte leren witte kunstschaatsen wel. Aan mijn moeder vroeg ik hoe dat nu toch kon. “Die heeft grootvader betaald”. “Grootvader”… dat was toch de man die mij met mijn verjaardag een kaartje stuurde, maar die ik nooit zag. Van wie ik, door het ontbreken van een foto in een lijstje ergens in huis, niet wist hoe hij er uitzag. Waarvan ik de naam absoluut niet moest uitspreken als ik bij mijn grootmoeder logeerde want zij verdroeg het horen van zijn naam niet meer nadat hij haar voor een ander had verlaten. Dat mijn grootmoeder de positie van gescheiden vrouw, met het bijbehorende statusverlies echt niet wilde, snap je als je je bedenkt dat die positie letterlijk en figuurlijk toen weinig fortuinlijk was.

Voor mijn vader was het een vader op afstand. Hij en zijn broers zagen hem soms jarenlang niet. De vierde zoon die mijn grootvader kreeg, daarover werd nooit over gesproken. Toch heb ik als kind altijd geweten van zijn bestaan.

Vechtscheiding

Als een echtscheiding een vechtscheiding wordt, zijn ook kleinkinderen de dupe. Toen, nu en in de toekomst. Zij betalen een hoge prijs voor de helse strijd over naar wie je nu wel of niet loyaal mag, kunt zijn. Non-verbaal of verbaal, bewust of onbewust duidelijk gemaakt.

De impact hiervan was enorm. Zo bleek het voor mijn grootvader onmogelijk om bij het huwelijk van mijn ouders, zestig jaar geleden, aanwezig te zijn. Negen maanden later ontnam het hem de vrijheid om, toen ik was geboren, op kraambezoek te gaan. “Pas vijf maanden later zag hij jou,” vertelde mijn moeder mij vaak. “Bij de begrafenis van overgrootmoeder vroeg hij mij smekend: ‘Mag ik alsjeblieft mijn eerste kleinkind zien?’” Boven het reiswiegje waar ik lag liet hij, zo vertelde mijn moeder, zijn tranen de vrije loop.

Door de vechtscheiding van mijn grootouders maar ook door de vroege dood van mijn vader, het gebrek aan neefjes en nichtjes, omdat de beide broers van mijn vader ongetrouwd bleven, stopte het doorgeven van de familiegeschiedenis en het contact. Ik verloor zo, natuurlijk onbedoeld, een vierde deel van mijn wortels. Zou daarvan nog iets te repareren zijn, vroeg ik mij een jaar of tien geleden af?

Wortels

Jazeker! Ik zocht contact met zijn halfbroer. Hij vertelde mij de verhalen die ik graag wilde horen. Wie mijn grootvader nu eigenlijk was. Hoe zijn leven eruit had gezien. Over zijn werkende leven en zijn bezigheden binnenshuis. Mijn zoektocht ging verder. Waar zou ik de nog levende nicht en neef van mijn vader kunnen vinden, hadden zij ook kinderen? Dan had ik dus achterneven en nichten. Waren er nog mensen in leven die mijn grootvader nog persoonlijk gekend hadden? Het lukte allemaal. Bij één van deze ontmoetingen kreeg ik een dvd met beelden van mijn grootvader. Dolblij was ik ermee. Ik verraste mijn halfoom en gaf hem vijf exemplaren mee. Voor mijn twee halfnichten en drie halfneven want, zo schreef ik hen: “Wij delen immers dezelfde grootvader”.

Tijd heelt vaak alle wonden, maar als die veroorzaakt werden door impact van helse loyaliteitsconflicten is daarvan heel veel nodig maar is het proberen waard. Ik vond de ontbrekende wortel die nu weer mag groeien.