Euthanasie: “Zeg je dan tegen een kind: zo laat ga ik dood?”

Misschien nog wel moeilijker dat het nemen van het besluit voor euthanasie, is het vinden van een antwoord op de vraag: “Hoe ga ik dat aan een kind vertellen?” Literatuur over dit onderwerp is schaars. Kinderboeken zijn er nauwelijks. Een prentenboek was er tot voor kort helemaal niet. De Belgische auteur Nathalie Slosse, die zich als eerder met succes waagde aan prentenboeken over onder andere kanker en suïcide, ging de uitdaging aan en schreef ‘Een warm dekentje’ dat recent verscheen. 

Het voelt niet als vanzelfsprekend om kinderen te leren hoe met de dood om te gaan. Begrijpelijk, wij bereiden hen het liefst voor op een leven zonder verdriet en pijn. Het aantal keren dat tot euthanasie besloten wordt, is de afgelopen acht jaar verdubbeld. Hierdoor komen kinderen steeds vaker in aanraking met euthanasie.

Een kind erbij laten zijn? Is het niet beter “wat niet weet wat niet deert”? Niet zelden ontstaat er verdriet bij een kind omdat het zich jaren na het overlijden van een ouder, grootouder, realiseert, niet bij dat laatste moment van afscheid geweest te zijn. Die beslissing is toen door anderen, met de beste intenties, genomen. Bovenop het verdriet over de onomkeerbaarheid van die beslissing, kan een gevoel komen van buitengesloten worden.

Eerlijkheid en duidelijkheid

Een kind is gebaat bij eerlijkheid en duidelijkheid. Vertel het kind zo snel mogelijk dat de beslissing voor euthanasie is genomen en waar en wanneer het zal plaatsvinden. Reik hen vooraf, niet pas bij een crematie of begrafenis, informatie aan en geef gelegenheid om vragen te stellen. Wat gaat de dokter precies doen, wat gebeurt er met het lichaam? Zou het kind iets kunnen ruiken of voelen? Wie zullen erbij zijn? Familieleden, dierbare vrienden, een geestelijke?

De periode naar een overlijden toe is een periode met zeer intense en vaak heftige emoties. Voor de één een bron van inspiratie, nog voldoende energie, om zorgvuldig en overwogen afscheid te nemen, voor de ander al te ziek en zo verlammend dat kant en klare adviezen en hulp daarbij welkom zijn.

Houd zoveel mogelijk vast aan het dagelijkse ritme, zorg ervoor dat een kind regelmatig fysiek nabij de stervende ouder of grootouder kan zijn. Laat hen ook af en toe eens alleen. Reacties van het kind, afhankelijk van de leeftijd, kunnen verschillen. Baby’s voelen net als oudere kinderen aan dat er iets gaande is. Kleuters hebben nog geen besef van tijd. Daarbij kunnen zij het definitieve van wat dood is nog niet overzien. Oudere kinderen gaan op internet zoeken naar informatie. Check of dat wat ze vinden klopt. Soms worstelen zij met de vraag of de ziekte besmettelijk is.

Moedig de stervende ouder of grootouder aan, als dit nog mogelijk is, om herinneringen voor de (klein)kinderen achter te laten. Op papier, beeld of band. Wijsheden over het leven, de liefde, familie zijn, vriendschap, wie die vrienden waren, religie, hobby’s, favoriete literatuur, muziek, eten etcetera. Als troost voor later maar het zijn ook bouwstenen voor de vorming van de identiteit van het kind.

Kinderen kunnen, mits goed voorbereid, erbij aanwezig zijn. Zorg wel dat er mogelijkheid is om alsnog de kamer te verlaten. Wil het kind er echt niet bij zijn, respecteer dat dan. Vertel later en herhaal dit af en toe, wie erbij waren. Een kind kan dan alsnog vragen stellen over de omstandigheden en het moment van overlijden. Veel meer dan alleen “hoe laat was het”…

Op mijn site staat meer informatie over het prentenboek en een titel van een boek met uitgebreidere informatie over hoe kinderen voor te bereiden op euthanasie. 

De Nationale Zorggids mag drie exemplaren van het prentenboek ‘Een warm dekentje’ weggeven. Kijk hier hoe je mee kunt doen aan de winactie.