Diabetes type 1 is niet een vergissing van het afweersysteem
Diabetes mellitus type 1, oftewel ‘jeugddiabetes’, kan ontstaan doordat beta-cellen onder stress een nonsens-eiwit maken in plaats van insuline, dat blijkt uit onderzoek van het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), zo meldt het ziekenhuis.
Bij mensen met diabetes mellitus type 1 keert het afweersysteem zich tegen beta-cellen in de alvleesklier die insuline maken, het hormoon dat de suikerhuishouding regelt. De gedachte was tot nu toe dat het afweersysteem zich vergist en de insuline producerende cellen aanpakt. LUMC-onderzoekers hebben nu ontdekt dat het afweersysteem in veel gevallen reageert op een foutief eiwit dat beta-cellen soms maken in plaats van insuline. Niet het afweersysteem, maar de beta-cellen vergissen zich dus.
Hoe die fout kan ontstaan, ontdekte Arnaud Zaldumbide (LUMC, Moleculaire Celbiologie). Het gen dat codeert voor insuline wordt eerst overgeschreven tot boodschapper-RNA, dat vervolgens wordt vertaald tot een eiwit, een keten van aminozuren. Daarbij coderen drie letters van het RNA voor één aminozuur. De vertaling begint bij een startpunt – een bepaalde lettercombinatie – in het RNA. Zaldumbide: “We vonden in het RNA echter nóg een lettercombinatie die als startpunt kan dienen als het normale startpunt wordt gemist. Alleen: dan verschuift het leesraam en worden verkeerde drietallen van letters afgelezen en verkeerde aminozuren ingebouwd. Er ontstaat een nonsens-eiwit.”
De onderzoekers laten zien dat de beta-cellen vaker de fout in gaan als ze onder stress staan, bijvoorbeeld vanwege een virusinfectie of darmbacteriën die zijn aangetast door antibiotica op jonge leeftijd. Het verkeerde eiwit dat ontstaat als het verkeerde startpunt wordt gekozen, wekt een afweerreactie op, blijkt uit experimenten. Bart Roep: “Met het afweersysteem van deze mensen is dus niets mis, integendeel. Het doet precies wat het moet doen: cellen aanpakken die een verkeerd eiwit maken. Want dat kunnen geïnfecteerde cellen of kankercellen zijn.”
“Dit nieuwe inzicht heeft consequenties voor de behandeling”, zegt Zaldumbide. “Een optie kan zijn om de stress van beta-cellen weg te halen zodat ze beter functioneren en minder fouten maken. Of misschien is het mogelijk mensen tegen diabetes te vaccineren met fragmenten van het verkeerde eiwit.”
“Bovendien is het de moeite waard om na te gaan of ook andere auto-immuunziekten, ziekten waarbij het afweersysteem ten onrechte cellen aanvalt, ontstaan doorat die cellen onder druk een verkeerd eiwit maken,” voegt Roep toe.
Door: Redactie Nationale Zorggids
