13 mei 2020 om 15:12
4 minuten lezen
Wat is psychisch lijden?
Een vraag die in mijn praktijk regelmatig aan de orde komt. Mensen lijden vaak zonder te weten dat ze lijden en waardoor ze lijden. Ze zoeken al een tijdje maar eigenlijk zijn ze zich niet bewust van wat het eigenlijke probleem is. De dieperliggende oorzaak van hun lijden. Ze bemerken enkel onvrede of onrust in zichzelf. Een onrust die steeds groter wordt, die leidt (of moet ik zeggen lijdt?) tot andere fysieke en psychische problemen zoals slapeloosheid, angstklachten, somberheid, teveel eten of drinken. Ze vluchten van hun onrust in verslavingsgedrag om zichzelf even een time-out te geven, een moment van rust waarin ze niet piekeren of zich rot voelen.
Een cliënt vroeg mij onlangs wat er allemaal te doen was tegen zijn klachten. Of er een pilletje was tegen zijn onrust. Ik heb hem uitgelegd dat er medicatie bestaat om jezelf rustig te houden, net als dat je kan gaan blowen of drinken om jezelf rustig en relaxed te houden. Echter dit lost het onderliggende probleem niet op. De reden waarom je zo onrustig bent, die is nog aanwezig en je verandert er niets mee. Je verdooft enkel je gevoelens rondom het probleem.
Medicatie neemt het onderliggende probleem niet weg
Het vervelende van pilletjes is dat ze verslavend werken of ze geven vervelende bijwerkingen waardoor het middel erger wordt dan de kwaal (afvlakken, verlies van libido, toenemende suïcidaliteit). Het afbouwen van medicatie is vaak een klus omdat lichaam en geest het dan zonder moeten stellen. Dat lukt sommige gemakkelijk maar veel mensen komen er maar moeilijk van af. Ik merk dat mensen die dit soort medicatie slikken er niet van te voren voldoende over worden voorgelicht over het effect op hun dagelijks functioneren en wat er gebeurt als je er mee stopt. Ze hebben geen idee totdat ze er mee geconfronteerd worden en dan is het te laat en heb je er nog een probleem bij. Nog meer lijden…
Wat is lijden?
Maar wat is lijden nu? Lijden is een negatief gevoel dat we hebben, als de werkelijkheid niet strookt met wat we graag willen dat er is. Als er een (groot) verschil is tussen wat we denken nodig te hebben om gelukkig te kunnen zijn en dat wat er is.
Gat tussen wens en werkelijkheid
Dit kan in allerlei vormen en maten. Een voorbeeld is als je denkt dat je iedereen te vriend moet houden. Dat je altijd aardig en zorgzaam moet zijn. Dit leidt op den duur tot overbelasting en je bent continu alleen nog maar bezig om anderen naar het zin te maken. Je weet vaak niet eens meer wat je nou eigenlijk zelf wilt en als je het al weet dan durf je het niet aan om voor jezelf op te komen uit angst dat je iemand benadeelt of pijn doet. Het lijden ontstaat door het denkbeeld “ik moet altijd zorgen dat ik iedereen te vriend hou”. De werkelijkheid is echter anders. Dit lukt niet. En zo ontstaat er een gat tussen werkelijkheid en dat wat je denkt dat er zou moeten zijn. Dat gat is ‘lijden’.
Wat jij wil en wat anderen willen
Een ander voorbeeld is als je veel bekritiseerd wordt door je, baas, je ouders of door je partner (of door allemaal.. dat kan ook nog). Je voelt je vaak tekort schieten omdat mensen in je omgeving je telkens vertellen hoe waardeloos, slecht of hoe erg je telkens tekort schiet. Je kan maar niet voldoen aan de denkbeelden die anderen van je hebben en in plaats van dit naast je neer te leggen en je eigen pad te volgen hierin, ga je wanhopig telkens proberen te voldoen aan datgene wat anderen van je verwachten. Daar kan je behoorlijk onrustig van worden. Je blijft maar proberen om die hoge lat te halen maar het past helemaal niet bij je. Het gat tussen werkelijkheid en dat wat je denkt te moeten doen is groot. Hier ontstaat het lijden.. je raakt overspannen of je depressief. Of je wordt heel bang om fouten te maken .. of alle drie.
Oorzaak van het lijden achterhalen
Het is nog best moeilijk om voor jezelf uit te dokteren waardoor je lijdt en hier wat aan te doen. Je kan steeds meer gaan drinken of een pilletje innemen. Dit is dan makkelijk om de ergste psychische pijn weg te drukken maar je situatie blijft hetzelfde en het lijden wordt enkel tijdelijk weggepoetst op die manier. Zodra het middel is uitgewerkt, is het lijden er weer. Je kan beter iets doen aan je manier van denken, zodat je de situatie beter aan kan of zodat je er voor kan zorgen dat werkelijkheid en dat wat je denkt te willen of denkt nodig te hebben, dichterbij elkaar komen want hoe kleiner je dat gat weet te maken, hoe fijner het leven voor je is. Dan leid je je leven in plaats van dat je het lijdt.
© Nationale Zorggids / Jolande Rommens-Musquetier
