Afgelopen maandag behandelde het consumentenprogramma Radar een item over een te laat geleverd hulpmiddel. De directeur van betreffende leverancier kwam netjes opdraven om tekst en uitleg te geven. Terloops maakte hij een opmerking over genoemde keuzevrijheid. Presentatrice Antoinette Hertsenberg vroeg om uitleg. De directeur antwoordde: “De regelgeving is sinds 2018 veranderd, waardoor verzekerden keuzevrijheid hebben op het gebied van hulpmiddelenleveranciers. Verzekeraars hebben namelijk contracten met verschillende leveranciers, waardoor dit mogelijk is.” Nu ben ik meestal redelijk bij als het gaat om actuele veranderingen in de zorg maar het verbaasde mij dat ik hier niet van op de hoogte ben. 

 

Het is ogenschijnlijk klein maar zeker groots nieuws voor velen die denken dat ze wegens de zorgverzekering vastzitten aan een bepaalde leverancier voor een hulpmiddel. Waarom is dit nieuws de afgelopen maanden niet aan de grote klok gehangen? Terwijl dit juist past bij de ontwikkelingen van keuzevrijheid en de belangrijke visie van zorg op maat bieden? 

 

Op het werk spraken wij hierover met een aantal collega’s. Dit leidde voor mij tot de volgende vraag: “Wie bepaalt wat een hulpmiddel is?” Ik kan op zoek gaan naar objectieve definities, criteria en wetgeving waarin dit is vastgesteld. Maar dat doe ik nu niet omdat mijn gedachten een hele andere kant op gaan. De volgende vraag komt op: “Wat maakt nou een hulpmiddel een hulpmiddel?” Is het niet een subjectieve beleving van een individu?  Dit vraagt om een voorbeeld.

 

Als ik een keukenmachine gebruik om groente te snijden, dan is dat een luxe item. Voor iemand met artrose in de handen is het een handig hulpmiddel. Waarom wordt dan voor een patiënt met artrose een keukenmachine niet vergoedt door de zorgverzekeraar? Het antwoord: een keukenmachine is per definitie nooit een zorghulpmiddel geweest. De rollator was dit echter wel, jarenlang te krijgen als hulpmiddel via de zorgverzekering en later de Wmo. Wat is er gebeurd met de rollator? Het is uit de verzekering en als Wmo-voorziening geschrapt. Nu gewoon te krijgen bij de Blokker naast het pad waar de pannen staan opgesteld. 

 

Het label '(zorg)hulpmiddel' op een product werkt stigmatiserend of verliest de waarde die er aan was toegekend, zoals bij de rollator is gebeurd. Tegelijkertijd zien we de hulpmiddelenbranche groeien als nooit tevoren. Er ligt dus een economisch belang achter het gegeven dat een product het label ‘hulpmiddel’ krijgt.

 

Ik ben een grote voorstander van het zoeken naar creatieve mogelijkheden om de dagelijkse zelfstandigheid van mensen te behouden. Wellicht ook ondersteund door een groter product zoals een trippelstoel aan huis, vergoed door de zorgverzekeraar.

 

Maar mag ik, tot slot, voorzichtig concluderen dat ‘een hulpmiddel’ inmiddels gewoon tot een randvoorwaarde voor behoud van zelfstandig dagelijks leven is verworden? Wordt het dan niet tijd om hulpmiddelen te herwaarderen? Laat de burger dan zelf bepalen wat voor hem / haar een hulpmiddel is.

 

Nederland is geen verzorgingsstaat meer. Onze maatschappij verandert. Mensen moeten de regie meer in eigen hand houden. De burger kan en móet dus zelf nadenken over welk middel behoud van zelfstandigheid ondersteunt. Geef de burger dan ook genoeg ruimte om zelf invloed uit te oefenen op de keuze van de nodige attributen. En waar deze aangeschaft worden. Gebruik het als criterium als het gaat om vergoeding via verzekering of Wmo en wees duidelijk waar de financiële grenzen liggen als het gaat om aanschaf c.q. bruikleen. Als ook dit laatste gegeven inzichtelijk wordt gemaakt voor de gemiddelde burger, kunnen we stappen zetten in de goede richting en wordt slechts het proces van aanvraag tot levering nog een écht hulpmiddel.

 

(Met dank aan ervaringsdeskundige Gabi)