Een kleine groep overleden mensen blijkt ziekteprocessen van Alzheimer in hun brein te hebben gehad, maar nooit klinische symptomen te hebben vertoond. Ofwel, zij ervoeren geen cognitieve achteruitgang. Het Nederlands Herseninstituut noemt deze groep ‘resilient’ of weerbaar. Wetenschappers hebben onderzocht hoe deze ziekte bij hen niet tot uiting kwam, terwijl dit bij anderen met dezelfde ziekteprocessen wel gebeurde. Dit meldt het Nederlands Herseninstituut.
Het komt niet vaak voor dat mensen met de ziekte van Alzheimer geen symptomen hebben. Bij de Nederlandse Hersenbank zijn twaalf hersendonoren die afwijkingen hadden in hun hersenweefsel, zonder cognitieve klachten. Wetenschappers vermoeden dat genetica en leefstijl hierbij een belangrijke rol spelen, maar wat het exacte mechanisme erachter is blijft onduidelijk.
Alzheimer uitstellen
Zo legt Luuk de Vries van het Herseninstituut uit dat mensen die sporten, cognitief actief blijven en veel sociale contacten hebben, de ziekte van Alzheimer kunnen uitstellen. Met veel cognitieve prikkels blijken mensen meer alzheimerpathologie op te bouwen voordat symptomen zich uiten. “Als we de moleculaire basis van die weerbaarheid kunnen vinden, dan heb je nieuwe aanknopingspunten voor het ontwikkelen van medicatie die deze weerbaarheid zou kunnen versterken bij alzheimerpatiënten.”
Andere processen in de weerbare groep
Uit het onderzoek blijkt dat de weerbare groep mensen een aantal andere processen heeft. De astrocyten lijken bijvoorbeeld meer van het antioxidant metallothioneïne te produceren. “Astrocyten vragen vaak de hulp van microglia, maar doordat deze vrij agressief kunnen zijn, maken deze de ontstekingen soms juist erger”, legt De Vries uit. Bij de weerbare groep is de microglia pathway die in het verleden gelinkt is aan alzheimer, minder actief. “Daarnaast zagen we dat de zogenaamde “unfolded protein response”, een reactie in hersencellen waardoor een verkeerd gevouwen toxisch eiwit automatisch wordt verwijderd, is aangedaan in Alzheimer patiënten, maar relatief normaal was bij weerbare individuen. Als laatst vonden we dat er mogelijk ook meer mitochondria in de hersencellen van deze individuen zaten, wat voor een betere energieproductie zorgt.”
Wat het betekent dat deze processen anders verlopen en of er sprake is van oorzaak of gevolg, is onduidelijk. Dit is alleen te bewijzen door in cellen of diermodellen aanpassingen te doen en te kijken wat er gebeurt. “Dat is het eerste wat ons nu te doen staat.”
Door: Nationale Zorggids
